Theo tín ngưỡng dân gian, Thần Tài là vị thần mang lại tài lộc, của cải, sự sung túc cho các gia đình. Phong tục cúng Thần Tài bắt nguồn từ các gia đình gốc Hoa, sau phổ biến trong các hộ kinh doanh, buôn bán. Hầu như cửa hàng kinh doanh nào cũng đặt bàn thờ Thần Tài ở vị trí sát cửa ra vào. Ngày vía Thần Tài là ngày mùng 10 tháng Giêng âm lịch. Vào ngày này hàng năm, người dân có thói quen mua vàng, đồ phong thủy và làm lễ cúng Thần Tài, mong cho một năm buôn may bán đắt, tài lộc đầy nhà.
Bàn thờ Thần Tài thường đặt ở vị trí sát cửa ra vào để đón tài lộc.
Nguồn gốc sự tích
Sự tích Thần Tài bắt nguồn từ Trung Quốc. Chuyện kể rằng trong một lần uống rượu say, Thần Tài vô tình rơi xuống trần gian rồi bất tỉnh. Người dân thấy Ngài ăn mặc trang phục thần tiên, giống như diễn tuồng, tưởng là người điên nên lột sạch quần áo, mũ nón của Thần Tài mang đi bán. Khi tỉnh dậy, Ngài không nhớ mình là ai, cũng không còn trang phục trên người, lang thang ăn xin khắp nơi.
Ngày nọ, Thần Tài được một gia đình buôn bán gà, vịt, heo quay đang ế ẩm mời vào nhà và cho ăn. Kỳ lạ là sau đó, căn tiệm bỗng trở nên đông khách, ngày nào cũng có khách ra vào nườm nượp, lấy hết khách của các cửa hàng bên cạnh. Sau một thời gian đắt khách, chủ quán thấy Thần Tài ăn nhiều, dùng tay bốc, hay lang thang nên quần áo rách rưới, không tắm giặt nên đuổi ông đi.
Chủ quán đối diện thấy vậy, lại mời Thần Tài ghé quán và sau đó, tiệm này cũng trở nên đông khách. Cả khu chợ sau đó đều tranh nhau mời Thần Tài ghé quán để kéo khách. Một thời gian sau, Thần Tài được người dân dẫn đi mua quần áo, tình cờ tìm lại đúng bộ trang phục thần tiên khi xưa, khiến Ngài nhớ lại mọi chuyện và bay về trời. Đó là ngày mùng 10 tháng 1 âm lịch. Từ đó, dân gian hình thành phong tục cúng vía Thần Tài.
Phong tục mua vàng, đồ phong thủy
Phong tục mua vàng ngày Thần Tài khá phổ biến vài năm gần đây.
Phong tục mua vàng ngày vía Thần Tài cũng hình thành từ đó. Ngày này, người dân thường cố gắng sắm sanh vài chỉ vàng để lấy may cả năm, ngay cả với những người không kinh doanh, buôn bán. Họ thường đặt vàng luôn lên bàn thờ Thần Tài cùng đồ lễ và mâm đồ ăn. Giá vàng vào những ngày này thường cao hơn ngày thường đôi chút vì nhu cầu tăng đột biến. Nhiều người phải xếp hàng từ sáng sớm ở các cửa hàng vàng.
Không chỉ mua vàng, không ít người cũng chọn mua trang sức, vật phẩm phong thủy vào ngày vía Thần Tài để cải thiện vận may tài lộc như vòng tay, nhẫn, dây chuyền, đồ trang trí phong thủy.
Mâm cúng ngày vía Thần Tài
Mâm cúng Thần Tài thường có cá lóc nướng. Ảnh: Quỳnh Trần
Cũng giống những ngày lễ khác trong năm, ngày vía Thần Tài, các gia đình, nhất là các hộ kinh doanh, doanh nghiệp đều sửa soạn mâm cúng chỉn chu, cầu mong cho một năm sung túc, đủ đầy, nhiều tài lộc. Bàn thờ thường đặt dưới đất và hướng ra cửa chính, tuy nhiên phải là chỗ sạch sẽ, tuyệt đối không gần nhà tắm, nhà vệ sinh hay nhà bếp. Trước khi cúng Thần Tài, người ta thường lau dọn sạch sẽ bàn thờ, sắp xếp gọn gàng, ngăn nắp. Bạn có thể lau sạch bằng nước pha rượu hoặc lá bưởi, lau sạch cả bàn thờ và tượng Thần Tài, Ông Địa để đón may mắn.
Mâm cúng Thần Tài nhìn chung không khác nhiều so với các ngày lễ khác. Nếu cúng chay, các món nên chuẩn bị là hoa quả [mâm ngũ quả], bánh kẹo, gạo, muối. Nên chọn hoa tươi, có nụ và lộc, không chọn hoa giả. Sau khi thắp hương xong, muối và gạo được cất đi, còn nước thì được hắt từ ngoài vào trong nhà, với ý nghĩa mời tài lộc vào nhà.
Nếu cúng mặn, bạn có thể chuẩn bị một lọ hoa, một mâm ngũ quả, một con cá lóc nướng, một miếng thịt heo quay, một chum rượu, ngoài ra có thể thêm một con tôm hoặc một con cua biển. Người miền Nam thường chuẩn bị thêm một đĩa tam sên, gồm thịt heo luộc, trứng luộc và tôm luộc. Theo quan niệm dân gian, Thần Tài khi còn ở dân gian rất thích ăn cá lóc nướng, cua biển và thịt lợn quay. Do đó, tùy theo điều kiện mỗi nhà, ba món ăn này thường xuất hiện trên bàn thờ.
Vào ngày mùng 10 tháng Giêng âm lịch, cá lóc nướng trui luôn là món ăn được bán nhiều ở các khu chợ. Cá lóc nướng phải để nguyên con, không cạo vảy, không cắt vi, cắt đuôi. Việc này có ý nghĩa tưởng nhớ về cuộc sống khó khăn, thiếu thốn của Thần Tài khi còn ở dân gian. Ngoài ra, cá lóc cũng là loài vật mạnh mẽ, có tính nhảy vọt, tượng trưng cho sự may mắn, thành công.
Cá lóc nướng thường 'cháy hàng' vào ngày vía Thần Tài. Ảnh: Quỳnh Trần
Một số kiêng kỵ ngày vía Thần Tài
- Kiêng dùng hoa giả trên bàn thờ, phải dùng hoa quả tươi
- Kiêng sử dụng đèn điện thay cho nến trên bàn thờ Thần Tài
- Kiêng để bàn thờ Thần Tài trên cao, phải để dưới đất và hướng ra cửa, tuy nhiên cũng tránh để nơi ô uế như cống thoát nước, nhà vệ sinh... Ngoài ra, cũng không đặt bàn thờ Thần Tài ngoài trời.
- Kiêng để bàn thờ bụi bặm, bẩn, cần phải lau dọn sạch sẽ, sắp xếp gọn gàng
- Kiêng cho lửa, chia lộc sau khi cúng Thần Tài. Điều này khiến cho tài lộc bị tiêu tán.
- Kiêng ăn mặc xuề xòa, hở hang khi cúng Thần Tài
Ngoisao.net/VnExpress
Vía Thần Tài [10 tháng Giêng] là một ngày lễ rất quan trọng đối với những người làm kinh doanh. Vào ngày này, các gia chủ sẽ chuẩn bị vàng mã, heo quay, hoa quả... để dâng lên bàn thờ Thần Tài nhằm cầu mong một năm mới tài lộc, may mắn, sung túc.
Ban đầu, phong tục này lan truyền ở trong một bộ phận nhỏ giới kinh doanh, làm ăn buôn bán ở Sài Gòn. Nhưng khoảng chục năm trở lại đây, ngày càng có nhiều người tin vào tục lệ này và bắt đầu cúng Thần Tài lấy vía trong ngày Mùng 10 tháng Giêng hàng năm.
Theo nghiên cứu của các chuyên gia, tục cúng Thần Tài có nguồn gốc từ Trung Quốc, sau đó du nhập vào Việt Nam từ đầu thế kỷ XX. Tương truyền, Thần Tài là người ở trên trời với nhiệm vụ cai quản tiền bạc, lộ vận của thiên đình. Những ai được Thần Tài ghé chơi khi lưu lại dưới trần gian sẽ buôn may bán đắt, gia đình sung túc, tiền bạc đầy đủ.
Theo phong tục của người miền Nam, mâm cỗ cúng Thần Tài được xem là đầy đủ khi có các lễ phẩm sau: Vàng mã, hoa tươi, hoa quả, nhang đen và "tam sên" là thịt heo, tôm, trứng cùng món cá lóc nướng.
Vậy tại sao cứ vào ngày vía Thần Tài, người miền Nam nhất định phải đặt cá lóc nướng lên mâm cúng vía Thần Tài? Theo báo Giao thông, nguyên nhân người phương Nam cúng cá lóc ngày vía Thần Tài cho đến nay vẫn chưa được giải thích chính xác hoàn toàn.
Theo một số chuyên gia phong thủy, tương truyền, cúng cá lóc sẽ mang lại may mắn, tài lộc, nên người dân truyền tai nhau mua cá lóc về cúng và dần dần trở nên phổ biến.
"Theo quan niệm dân gian cúng lễ, mua vàng trong ngày này để may mắn nhưng người dân không nên quá cuồng tín. Việc mê tín quá có thể sẽ bị kẻ xấu lợi dụng....", chuyên gia này nói.
Bên cạnh đó, người Sài Gòn cũng cho rằng, cá lóc mạnh mẽ, thể hiện sự may mắn. Về mặt dinh dưỡng, cá lóc tốt cho sức khỏe, thuộc loại cá hiền, không gây hại cho con người. Do đó, người phương Nam thích cá lóc và thường dành món này để mời các bậc đáng kính, cao thượng.
Theo phong tục của người miền Nam, trong lễ cúng Thần Tài thường có cá lóc. Cá lóc nướng cúng ngày vía Thần Tài được giữ nguyên vẹn cả con, không đánh vảy. Người ta sẽ xiên cây mía đã cạo vỏ qua phần miệng đến đuôi để thân cá được thẳng đẹp rồi mới mang đi nướng. Cá lóc nướng cúng đạt yêu cầu khi có mùi thơm đặc trưng, da không bị cháy, thịt không bị tróc.
Và cứ mỗi dịp vía Thần Tài hàng năm, “phố cá lóc nướng - Tân Kỳ Tân Quý” TP HCM lại tấp nập kẻ mua, người bán ngay từ tờ mờ sáng. Con phố chỉ kéo dài khoảng 500m từ giao lộ Lê Trọng Tấn đến đầu đường Trường Chinh, quận Tân Phú nhưng lúc nào cũng đông đúc người qua lại, mua bán nhộn nhịp trong ngày Thần Tài.
Tùy vào kích thước của con cá lóc mà có mức giá dao động từ 130.000 - 200.000 đồng mỗi con.
Ngoài phố cá lóc nướng, bạn có thể tham khảo một số địa chỉ nổi tiếng khác để mua lễ vật trong ngày này như:
- Cá lóc nướng cầu Hoàng Hoa Thám: 68/12 Trần Quang Khải, Phường Tân Định, Quận 1 .
- Cá lóc nướng Nghĩa Phát: 20 Lữ Gia, Phường 15, Quận 11.
- Cá lóc nướng 347: 347/12 Huỳnh Văn Bánh, Quận Phú Nhuận.
- Cá lóc nướng Phan Văn Trị: Ngã ba Phan Văn Trị - Trần Quý Cáp, Phường 11, Quận Bình Thạnh.
- Cá lóc nướng Nam Đào: 471 Hồng Bàng, Phường 14, Quận 5.
Xem thêm: Ngày vía Thần Tài 2022 nên cúng gì để cả năm hút lộc?