Tại sao phải làm chủ cảm xúc

Trong thực tế, không dễ để làm chủ được cảm xúc của mình, vì cảm xúc thuộc về bản năng. Cảm xúc là yếu tố rất quan trọng tác động đến cách chúng ta nhìn nhận cuộc sống. Do vậy, sử dụng trí tuệ xúc cảm hiệu quả sẽ góp phần “dẫn lối” chúng ta đến thành công. Để tạo được những giá trị tốt đẹp cho bản thân, ­­­­­hãy bắt đầu từ việc hiểu và kiểm soát cảm xúc của chính mình. 

Kiểm soát cảm xúc là gì?

Kiểm soát cảm xúc là cách mà chúng ta đưa cảm xúc trở về trạng thái cân bằng thông qua các phương diện như ngôn ngữ, hình thể,…Trong cuộc sống, khi luôn phải đối mặt với nhiều loại cảm xúc, từ cảm xúc yêu thương, cảm giác khó chịu, sự sợ hãi, nếu không có kỹ năng kiềm chế cảm xúc, chúng ta sẽ dễ hành động nóng vội, khó kiểm soát hậu quả, thậm chí vô tình làm tổn thương người khác. Cân bằng tốt cảm xúc giúp chúng ta giữ gìn và phát triển các mối quan hệ trong xã hội, đặc biệt là trong công việc.

Tại sao cần kiểm soát cảm xúc?

Cảm xúc có sức mạnh phi thường, đó là lý do tại sao học cách kiểm soát chúng cũng quan trọng không kém. Đa phần chúng ta thường hành động dựa vào cảm xúc vì đó là bản năng. Nhưng hãy thử tưởng tượng nếu ta cứ luôn thả trôi những cảm xúc tiêu cực và để nó bộc phát theo tâm trạng cá nhân thì chắc rằng cuộc sống này sẽ luôn ngập chìm trong nỗi đau và sự thù ghét.

Thông thường, nguyên nhân lớn nhất khiến chúng ra khó kiểm soát cảm xúc chính là sự nóng giận. Người Nhật có câu: “Đừng hành động khi đang giận dữ”, bởi họ cho rằng khi giận dữ chúng ta thường vô thức nói ra những lời lẽ khó nghe, làm tổn thương đến những người mà mình yêu quý và có thể sẽ nhận lấy rất nhiều hậu quả không thể sửa chữa. Vì vậy, khi biết cách điều chỉnh cảm xúc để loại bỏ những yếu tố tiêu cực thì cuộc sống của chúng ta sẽ tươi đẹp hơn.

Hơn ai hết chính chúng ta sẽ là người chịu trách nhiệm với cảm xúc của mình nên dù không thể kiểm soát hoàn toàn những tác nhân trong cuộc sống hàng ngày, hãy cố gắng lựa chọn phản ứng cảm xúc phù hợp, từ đó kiểm soát cảm xúc và rộng hơn là kiểm soát cuộc sống của bản thân mình.

Bên cạnh đó, biết cách điều chỉnh xúc cảm cũng có thể giúp chúng ta có được sức khoẻ tốt hơn, cải thiện hiệu suất trong công việc và làm phong phú các mối quan hệ cá nhân.

Cách để kiểm soát cảm xúc hiệu quả

Nếu học được cách kiểm soát cảm xúc của bản thân, chúng ta có thể điều hòa áp lực và những vấn đề gây phiền muộn trong đời sống và công việc. Hãy tham khảo một số gợi ý sau để cải thiện khả năng kiểm soát cảm xúc cá nhân.

Ở những tình huống khó khăn khiến cảm xúc của chúng ta dần trở nên tiêu cực, thay vì phản ứng ngay lập tức, hãy cho bản thân một chút thời gian để xử lý thông tin sự việc vừa xảy ra. Kiểm soát cảm xúc để trở lại trạng thái cân bằng bằng cách thả lỏng người và hít thở sâu để giữ bình tĩnh. Đừng quên quan sát và cảm nhận xem căng thẳng xuất phát từ đâu thì hãy thả lỏng cơ thể ở đó.

Nếu tâm trí của chúng ta luôn hướng đến việc ta đã bị đối xử tệ như thế nào hoặc mọi thứ khủng khiếp ra sao, hãy thử tìm cách chuyển hướng suy nghĩ của bản thân. Thay thế những suy nghĩ tiêu cực bằng góc độ nhìn nhận tích cực hơn, tránh để cảm xúc tiêu cực dẫn lối hành vi của mình. Mỗi khi cảm thấy muốn “bùng nổ” vì giận dữ quá mức, hãy nhắm mắt lại, hít thở thật sâu và suy nghĩ về những điều tốt đẹp đã trải qua.

Trong quá trình kiểm soát cảm xúc thì lời nói, ngôn từ mà chúng ta sử dụng là yếu tố rất quan trọng. Sử dụng những từ ngữ mang tính khích lệ, động viên tinh thần sẽ giúp chúng ta nhìn nhận sự việc tích cực hơn, từ đó giúp kiểm soát cảm xúc không chỉ của bản thân mình mà còn đối với những người còn lại trong cuộc giao tiếp.

Trong thực tế, người thiếu tự tin thường sẽ dễ rơi vào cảm xúc tiêu cực dẫn đến bi quan, tức giận vô cớ, trong khi người tự tin có khả năng chủ động kiểm soát được cảm xúc của bản thân hơn. Có được sự tự tin trong mọi tình huống giao tiếp giúp chúng ta không bị ảnh hưởng bởi những đánh giá, phán xét của người khác, từ đó duy trì tinh thần lạc quan, đầy năng lượng. Tự tin để kiểm soát cảm xúc chính là ­­chìa khoá giúp chúng ta đến gần hơn với sự thành công.

Kiểm soát cảm xúc là điều không hề dễ dàng, nhưng một khi rèn luyện được kỹ năng này, cuộc sống của chúng ta sẽ trở nên tươi đẹp và hạnh phúc hơn.

Cảm xúc của con người liên tục thay đổi trong ngày. Lúc thì bạn cảm thấy vui, có lúc lại thấy buồn, đôi khi cảm xúc hạnh phúc bỗng dâng trào nhưng chỉ được ít giờ cảm giác lo sợ thậm chí giận dữ lại đan xen. Nếu bạn không biết cách kiểm soát cảm xúc, nhất là các cảm xúc tiêu cực thì rất có thể sẽ tạo ra hành vi sai trái.

1. Cảm xúc là gì? Vì sao phải kiểm soát cảm xúc?

1.1. Cảm xúc là gì?

Cảm xúc là sự rung động, là phản ứng của con người trước sự tác động của các yếu tố ngoại cảnh. Tức là có 1 tác động ngoại cảnh nào đó diễn ra trong cuộc sống của bạn và não bộ sẽ diễn đạt điều đó. Cảm xúc chia thành 2 loại chính là: cảm xúc tích cực và cảm xúc tiêu cực.

Chẳng hạn, nếu não diễn giải 1 vấn đề gì đó bổ ích, lý thú thì sẽ giải phóng các loại hormone serotonin, oxytocin và dopamine. Các hormone này giúp bạn cảm thấy tốt hơn. Lúc này cảm xúc trong bạn sẽ bao gồm: hứng thú, vui vẻ, hạnh phúc, hài lòng hoặc kích thích.

Nếu não diễn giải 1 vấn đề gì đó bổ ích, lý thú thì cảm xúc lúc này là tích cực

Và nếu xuất hiện 1 mối đe dọa hoặc 1 sự kiện ngoại cảnh không mong muốn, não bộ của bạn lập tức tiết ra các hormone gây căng thẳng như cortisol và adrenaline. Các hormone này khiến bạn có cảm giác sợ hãi, lo lắng, buồn bã, giận dữ,...

Như đã nói, cảm xúc của con người luôn thay đổi vì mỗi ngày sẽ có rất nhiều các yếu tố ngoại cảnh tác động buộc não bộ phải diễn giải liên tục. Vậy vì sao phải kiểm soát cảm xúc mà không để cảm xúc được bộc lộ một cách tự nhiên?

1.2. Vì sao bạn cần học cách kiểm soát cảm xúc?

Cảm xúc thực sự có 1 sức mạnh nhất định đối với suy nghĩ. Có thể nói cảm xúc đặt trên nền tảng của suy nghĩ. Việc kiểm soát cảm xúc, nhất là các cảm xúc tiêu cực sẽ giúp bạn suy nghĩ và quyết định đúng đắn.

Thật vậy, não bộ biểu thị cảm xúc trước nhận thức, tức là cảm xúc sẽ xuất hiện trước suy nghĩ. Chỉ trong một thời gian rất ngắn, cảm xúc không chỉ tác động mà còn thúc đẩy thực hiện các phản ứng hành vi ngay lập tức. Theo đó, việc ra quyết định ra sao có thể nói phụ thuộc rất lớn vào cảm xúc.

Trên thực tế, việc học cách kiểm soát các cảm xúc tiêu cực khó hơn là quản lý cảm xúc tích cực. Bởi nếu ai đó không có kỹ năng kiểm soát tốt các cảm xúc tiêu cực sẽ rất dễ dẫn đến những hành vi sai trái.

Cảm xúc tiêu cực rất có hại

Cảm xúc tiêu cực bao gồm: buồn bã, đau khổ, tức giận, ghen tị, căm ghét,... Chúng khiến bạn cảm thấy không thích người khác thậm chí là không thích chính mình. Cảm xúc tiêu cực làm giảm sự tự tin, lòng tự trọng cũng giảm và giảm cả nhiệt huyết đối với cuộc sống.

Một khi cảm xúc tiêu cực không được kiểm soát chúng sẽ khiến bạn có những suy nghĩ và hành động không theo lý trí. Điều này chỉ khiến cảm xúc đau khổ, tức giận kéo dài. Tình trạng này kéo dài càng lâu có thể gây hại, chẳng hạn bạn có thể thể hiện sự tức giận bằng bạo lực với người khác thậm chí với chính mình.

Đây chính là lý do vì sao bạn cần học cách kiểm soát cảm xúc, nhất là những cảm xúc tiêu cực.

Nếu duy trì cảm xúc tiêu cực quá lâu bạn có thể thể hiện sự tức giận bằng các hành vi bạo lực

2. Làm thế nào để kiểm soát cảm xúc?

Lời giải đáp cho thắc mắc trên chính là "sử dụng lý trí". Từ đó có thể thay đổi phản ứng cũng như hành động của mình theo hướng tích cực trước mọi tác động ngoại cảnh. Bạn sẽ chỉ nghe những gì muốn nghe nhớ những gì muốn nhớ và làm những gì bản thân muốn .

Tuy nhiên, bạn nên hiểu rằng kiểm soát cảm xúc không phải là đè nén cảm xúc. Đè nén cảm xúc là cố ép xuống, nén chặt cảm xúc lại không cho bộc phát. Còn quản lý cảm xúc tức là cảm xúc vẫn được thể hiện ra bên ngoài nhưng ở 1 mức độ và có chừng mực nhất định.

Kiểm soát cảm xúc tốt là bạn vẫn để cảm xúc được thể hiện ra ngoài nhưng ở một mức độ và có chừng mực

Một số cách bạn có thể tham khảo:

• Bạn hãy cố gắng ngừng suy nghĩ về những vấn đề đã và đang gây ra cảm xúc tiêu cực trong bạn.

• Bạn hãy học cách chấp nhận rằng những cảm xúc tiêu cực như tức tối, ghen tị, khó chịu,... đôi khi xảy ra mà không hề tránh khỏi. Đồng thời tự động viên mình để cảm thấy tốt hơn.

• Bạn có thể thư giãn đầu óc để quản trị cảm xúc bằng một số hoạt động như: ngồi thiền, đọc sách, đi bộ nhẹ nhàng, nghe nhạc hoặc trò chuyện cùng bạn bè người thương,...

Quản trị cảm xúc bằng cách trò chuyện, tâm sự cùng người thương, bạn bè

• Để kiểm soát cảm xúc hiệu quả nhất trước hết bạn cần tìm ra căn nguyên gây ra cảm giác tiêu cực và các sự việc khiến cảm giác tiêu cực bùng phát.

• Bạn hãy tập thể dục hàng ngày để làm giảm tăng tiết các hormone gây căng thẳng. Nhờ vậy bạn có thể kiểm soát, điều chỉnh cảm xúc tiêu cực tốt hơn.

• Bạn hãy thỏa thuận với những cảm xúc hàng ngày, nhất là cảm xúc tiêu cực và tự động viên bản thân cố gắng quản trị các cảm xúc tiêu cực trong các lần sau tốt hơn.

Dù có khá nhiều phương pháp để quản trị cảm xúc và cảm xúc tiêu cực nhưng để cảm xúc được kiểm soát một cách tốt nhất, bạn cần phải thấu hiểu cảm xúc của mình. Vậy phải làm sao để có thể thấu hiểu cảm xúc của chính mình?

3. Thấu hiểu cảm xúc của chính mình không khó

Để thấu hiểu cảm xúc của bản thân bạn hãy bắt đầu bằng việc suy nghĩ về các tình huống, sự việc gây ra căng thẳng và những cảm xúc tiêu cực xảy ra trong cuộc sống, công việc. Dựa vào đó để đưa ra hướng giải quyết tốt nhất.

Bạn hãy suy nghĩ lại những tình huống khiến bạn căng thẳng để tìm giải pháp thấu hiểu cảm xúc và kiểm soát cảm xúc của mình tốt hơn

Bạn có thể làm theo gợi ý sau mỗi khi muốn thấu hiểu cảm xúc của mình và kiểm soát cảm xúc hiệu quả:

• Tình huống khiến những cảm xúc tiêu cực xuất hiện có thể đến từ 1 sự kiện ví dụ như khối lượng công việc bạn phải đảm nhận đã quá tải. Bạn hãy bắt đầu suy nghĩ xung quanh các sự kiện xảy đến.

• Thông qua những suy nghĩ này, bạn bắt đầu thấu hiểu cảm xúc của mình và tự làm chủ được các cảm xúc tiêu cực bằng cách loại bỏ các tác nhân gây ra cảm xúc tiêu cực đó. Bạn có thể:

• Cắt giảm bớt khối lượng công việc để giảm căng thẳng, áp lực.

• Bạn hãy giao tiếp một cách quyết đoán để không bị những đồng nghiệp khác chèn ép để thoát khỏi cảm xúc bản thân đang bị chà đạp.

Kiểm soát cảm xúc đặc biệt là kiểm soát những cảm xúc tiêu cực không phải chuyện dễ dàng đối với nhiều người. Bạn nên học cách quản trị cảm xúc hay thấu hiểu cảm xúc của mình một cách từ từ, đừng tự tạo áp lực cho chính mình.

Trong trường hợp dù đã nỗ lực rất nhiều nhưng bạn vẫn không thể tự quản trị cảm xúc thông qua một số gợi ý phía trên, bạn nên nhờ đến sự trợ giúp từ các chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ chuyên khoa.