Vai trò của tạng thận vô cùng quan trọng , không thể thiếu trong cơ thể người. Theo thần y hải thượng lãn ông :“thận là cội nguồn của tạng phủ, là gốc rễ của 12 kinh mạch, là cơ sở của sinh mệnh, là bể chứa tinh huyết”.
Thận bao gồm thận âm và thận dương, thận âm là thận tinh thuộc thủy, thận dương là thận khí thuộc hỏa. Do đó thận chủ về tàng tinh, chủ cốt tuỷ, chủ về sinh dục và phát dục của cơ thể, chủ nạp khí, chủ thuỷ, khai khiếu ra tai, tiền âm, hậu âm và vinh nhuận ra tóc.
Vai trò của tạng thận
Thận chủ tàng tinh
Tinh ở đây được hiểu theo nghĩa là vật chất cơ bản của hoạt động sống, bao gồm hai loại: tinh sinh dục để duy trì nòi giống hay còn gọi là tinh tiên nhiên và tinh trong đồ ăn thức uống hay còn gọi là tinh hậu thiên.
Tinh của tiên thiên và tinh của hậu thiên đều được tàng trữ ở thận gọi là thận tinh. Thận tinh còn gọi là thận âm, nguyên âm, chân âm. Tinh biến thành khí nên còn có thận khí. thận khí còn gọi là thận dương , nguyên dương chân dương, mệnh môn hỏa.
Y học cổ truyền đánh giá rất cao vai trò của thận khí, coi đây là nhân tố quyết định sự sinh trưởng phát dục cho đến sự sinh nòi đẻ giống sau này của cơ thể. Thận khí thịnh và đầy đủ thì răng bền, tóc tốt, gân xương cứng mạch, kinh nguyệt đầy đủ, tinh khi dồi dào …Thận khí suy kiệt thì răng rụng, tóc khô, thân thế hao mòn,kinh nguyệt không còn, tinh khí cạn kiệt…
Thận chủ khí hóa nước
Chức năng khí hoá nước của thận khí tức là đem nước từ đồ ăn uống đưa tới cho tổ chức cơ thể và bài tiết nước ra ngoài.
Sự chuyển hoá nước trong cơ thể do 3 tạng phụ trách: tỳ vận hoá hấp thu đưa lên phế, phế túc giáng xuống thận, ở thận được khí hoá những chất trong [chất có ích] được lên phế phân bố đi toàn thân, những chất đục [chất thải độc hại] được đưa xuống bàng quang thải ra ngoài.
Nếu có sự rối loạn chuyển hóa nước sẽ dẫn đến phù thủng. Vì vậy trong quá trình điều trị bệnh phù thũng người ta thường tập trung vào 3 tạng chính là tỳ, phế hay thận.
Vai trò của tạng thận
Thận chủ nạp khí
Không khí do phế hít vào được giữ lại ở thận gọi là sự nạp khí của thận. Nếu thận hư không nạp khí từ phế làm phế khí nghịch lên gây chứng ho hen, khó thở.
Do đó khi chữa chứng hen suyễn, chứng ho ở người già, người ta có thể dùng phương pháp bổ thận nạp khí.
Thận chủ xương tủy, thông với não
Tinh được tàng trữ ở thận,tinh sinh tuỷ, tuỷ vào trong xương, nuôi dưỡng xương, nên gọi là thận chủ cốt sinh tuỷ. Nếu thận hư, làm sự phát dục của cơ thể giảm sút gây hiện tượng chậm mọc răng, chậm biết đi, xương mềm yếu…
Tuỷ ở cột sống lên não, thận sinh tuỷ, nên gọi là thận thông với não, không ngừng bổ sung tinh tuỷ cho não. Thận hư [thường do thiên nhiên] làm não không phát triển sinh các chứng: trí tuệ chậm phát triển,tinh thần đần độn, kém sự thông minh…
Thận tàng tinh, tinh sinh ra tuỷ. Tuỷ chứa trong các khoảng rỗng của xương, có tác dụng nuôi dưỡng xương. Xương cốt vững chãi, tuỷ dồi dào, răng chắc [theo YHCT răng là phần thừa của cốt] chứng tỏ Thận khí đầy đủ.
Vai trò của thận đối với tai và tóc
Thận tinh có vai trò nuôi dưỡng tai, thận hư dẫn đến tai ù, tai điếc. Ở người già thận khí, thận tinh suy yếu nên hay gặp chứng ù tai, điếc tai.
Một chức năng quan trọng nữa của tạng thận là vinh nhuận ra tóc. Tóc là phần thừa ra của huyết, được huyết nuôi dưỡng, mà huyết sinh ra từ tinh, tinh lại được tàng trữ ở thận vì vậy thận là căn nguyên sinh ra tóc. Sự thịnh suy của thận có quan hệ mật thiết với tóc như bẩm sinh thận khí bất túc thì tóc mọc thưa thớt, thanh niên khoẻ mạnh thì tóc tốt nhuận, người già thận khí yếu thì tóc bạc, rụng tóc…
Thận chủ tiền âm và hậu âm
Tiền âm là nơi bài tiết nước tiểu, bộ phận sinh dục nam hay nữ, thận chủ về khí hoá bài tiết nước tiểu và sự sinh dục vì vậy gọi là thận chủ về hậu âm. Thận hư hay gặp chứng đi tiểu luôn ở người già, chứng đái dầm ở trẻ em chứng di tinh, ra khí hư…
Hậu âm là nơi đại tiện ra phân, do tạng tỳ đảm nhiệm. Nhưng tỳ dương được thận khí hoá để bài tiết phân ra ngoài nên còn gọi là thận chủ về hậu âm. Nếu thận khí hư hay gặp chứng đại tiện lỏng, đại tiện ở người già.
Thận biểu lý bàng quang, tương sinh can phế, tương khắc tâm tỳ
Quan hệ giữa Thận với Bàng quang: Thận làm ra nước tiểu và Bàng quang bài tiết nước tiểu.
Phế Thận tương sinh :Phế chủ Khí , Thận nạp Khí.
Can Thận tương sinh :Thận tàng Tinh , chủ Tủy, là cơ sở để sinh ra Huyết [Can tàng Huyết].
Tỳ Thận tương khắc :Tỳ khí hóa thủy dịch, Thận tàng trữ thủy dịch.
Tâm Thận tương khắc :Tâm chủ Huyết, Thận tàng Tinh. Huyết và Tinh đều là tinh hoa của thủy cốc, do đó có mối quan hệ tương tranh.
9 triệu chứng giúp nhận biết thận hư
Ngày đăng: 31/12/2009 Lượt xem 8156
Những người dễ bị hư thận:
1. Những người thường xuyên hút thuốc, uống rượu.
2. Những người có cuộc sống sinh hoạt và ăn uống thường ngày không đúng quy luật.
3. Người làm việc bận rộn, tinh thần căng thẳng.
4. Người thích uống trà đặc.
5. Người làm việc bên máy tính thời gian dài.
6. Người bệnh đang trong thời kỳ hồi phục.
7. Người hay ngồi lâu trong thời gian dài.
8. Người làm “chuyện ấy” quá thường xuyên.
9. Người hay uống thuốc tráng dương.
10. Người già.
9 triệu chứng sau đây biểu hiện thận hư:
Triệu chứng 1: Rùng mình, chi lạnh
“Rùng mình” là chỉ cảm giác sợ lạnh và gió, “chi lạnh” là chỉ tứ chi lạnh băng, thậm chí lạnh đến khớp đầu gối và khuỷu tay.
Cảm giác rùng mình, tứ chi ớn lạnh thông thường kèm theo các triệu chứng biểu hiện thận hư như lưng, đầu gối đau nhức mỏi, tinh thần mệt mỏi, chán chường, thở yếu, ít lời, nhạt miệng…
Triệu chứng 2: “Chuyện ấy” quá độ
Đông y cho rằng thận chứa tinh. Thận tinh hóa tạo ra thận dương và thận âm, có tác dụng bổ dưỡng, giữ ấm cho lục phủ ngũ tạng. Thận âm và thận dương tương trợ, dựa và chế ngự lẫn nhau trong cơ thể để duy trì sự cân bằng sinh lý cho cơ thể. Nếu sự cân bằng này bị phá vỡ hoặc một bên thận âm hoặc thận dương bị suy yếu thì sẽ phát sinh ra bệnh tật, nam giới sẽ có các triệu chứng như xuất binh sớm, liệt dương, mộng tinh và các bệnh về tinh dịch.
Triệu chứng 3: Chóng mặt hoa mắt, mất ngủ, ác mộng nhiều
Rất nhiều bệnh mãn tính như viêm gan mãn tính, bệnh mạch vành, hen suyễn, viêm phế quản, cao huyết áp… thường thường đi kèm với triệu chứng thận hư.
Triệu chứng 4: Hen suyễn
Thận có chức năng “nạp” khí: Do thận hư không thể “tích” khí sẽ dẫn đến hơi thở khò khè, cảm thấy khó thở. Trong trường hợp nguy hiểm, cùng với triệu chứng hen suyễn còn có thể xuất hiện triệu chứng ra mồ hôi lạnh.
Triệu chứng 5: Đau lưng
Đau lưng- vấn đề cốt yếu là ở thận, có thể phân làm nội thương và lao lực mệt mỏi sinh bệnh:
- Thận nội thương thông thường là chỉ người có thể chất yếu bẩm sinh, có bệnh lâu ngày, cơ thể yếu hoặc mệt mỏi quá độ gây ra. Người bị nhẹ thì khó khom lưng hoặc đứng thẳng, người nặng thì có triệu chứng bàn chân, gót chân đau nhức....
- Lao lực sinh bệnh là chỉ thể lực gánh vác quá nặng hoặc trong thời gian dài làm việc ở một tư thế cố định [dùng máy tính, lái xe…], ngồi lâu sẽ làm tổn thương thận khí, dẫn đến thận tinh không đủ.
Triệu chứng 6: Tiểu nhiều về đêm
Đi tiểu từ 2 lần hoặc số lượng nước tiểu quá 1/4 so với cả ngày; nặng hơn là mỗi tiếng lại đi tiểu 1 lần, lượng nước tiểu gần hoặc vượt quá lượng nước tiểu ban ngày… gọi là “tiểu nhiều về đêm”.
Nguyên nhân đa phần là do thận khí hư yếu gây ra.
Triệu chứng 7: Chóng mặt tai ù
Rất nhiều người đã trải qua cảm giác chóng mặt, cái cảm giác hoa mắt, trời xoay đất chuyển, buồn nôn… kèm theo đó là tình trạng ù tai. Nếu lặp đi lặp lại nhiều lần sẽ có thể làm cho tai bị điếc.
Nguyên nhân gây ra chóng mặt ù tai đa phần là có liên quan đến thận. Trong đông y nói “Thận chứa tinh sinh tủy, tủy tích tụ lại cho não”, vì vậy thận hư có thể dẫn đến tủy không đủ, não mất dinh dưỡng, xuất hiện hoa mắt, chóng mặt, tai ù.
Triệu chứng 8: Táo bón
Người táo bón thường có các biểu hiện như hậu môn nứt và dễ bị trĩ, ảnh hưởng đến công việc, sinh hoạt. Mặc dù táo bón là do chức năng truyền dẫn của đường ruột thất thường nhưng cội nguồn sâu xa là do thận hư gây nên, bởi vì sự truyền dẫn đại tiện bắt buộc thông qua sự kích hoạt và bồi bổ của thận khí mới có thể phát huy được tác dụng thông thường của nó.
Triệu chứng 9: Lưng mỏi chân đau
Thời gian dài cơ thể “cứng đờ” ngồi trên tàu xe không chuyển động, lái xe đi ra ngoài tinh thần căng thẳng… Những tình trạng trên kéo dài sẽ dẫn đến ngưng khí tụ máu và cuối cùng dẫn đến thận hư.