Thế nào là biểu cảm tác phẩm văn học?
Ñ yêu cầu để làm 1 bài văn về tác phẩm văn học
Bố cục về bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
Văn biểu cảm là gì? Cách làm văn biểu cảm
Chương trình văn học giảng dạy cấp cơ sở, phổ thông có nhiều thể loại văn học như tự sự, miêu tả, nghị luận, thuyết minh, biểu cảm. Hôm nay cùng tìm hiểu văn biểu cảm là gì, các dạng biểu cảm thường gặp và cách làm văn biểu cảm như thế nào để đạt điểm cao.
Khái niệm văn biểu cảm
Văn biểu cảm là gì?
Văn biểu cảm là một thể loại văn học mà ở đó người viết sử dụng các yếu tố tình cảm, cảm xúc để bày tỏ tâm tư, cách nhìn nhận, đánh giá về một sự vật, hiện tượng hay con người trong cuộc sống. Người viết qua đó còn khơi gợi những suy nghĩ, sự đồng cảm với người đọc.
Khi viết văn biểu cảm người ta có thể lồng vào một chút yếu tố như tự sự, miêu tả…để làm nổi bật lên sự vật, sự việc, con người được nói đến. Từ đó có cái nhìn rõ hơn, dễ bộc lộ cảm xúc một cách chân thật..
Trong đời sống văn chương thì ngoài các thể loại chính được chú trọng hướng tới bao giờ người nghệ sỹ cũng lồng ghép vào yếu tố của văn biểu cảm nhằm đạt được dụng ý nghệ thuật, bày tỏ tình cảm, cảm xúc đối với nhân vật được nhắc tới.
Ví dụ văn biểu cảm
+ Tuổi thơ tôi gắn liền với những câu chuyện cổ tích của bà mỗi buổi chiều tối bên bếp lửa hồng. Tôi không thể nào quên cái cảm giác ấm áp vào mùa đông năm ấy. Hình ảnh bà chập chờn cứ hiện ra, gương mặt phúc hậu cùng giọng nói ấm áp kể tôi nghe những câu chuyện hay. Giờ đây, sau những năm tháng trưởng thành, tôi không còn được gặp bà nữa. Tôi yêu bà biết bao nhiêu!
[Bài viết của học sinh]
– Trong đoạn văn trên yếu tố biểu cảm được thể hiện là tình cảm của người cháu nhớ về người bà đã mất. Trong đó có sử dụng cả yếu tố miêu tả, tự sự để nhắc nhớ về những kỉ niệm đã qua khiến mạch cảm xúc được tự nhiên hơn.
+ Trong thơ ca:
“
Nhớ nước, đau lòng con quốc quốc
Thương nhà, mỏi miệng cái gia gia
Dừng chân đứng lại trời non nước
Một mảnh tình riêng ta với ta”.
[Trích Qua đèo ngang – Bà Huyện Thanh Quan]
Trong bài thơ là nỗi nhớ thương đau đáu của nhân vật trữ tình về một nhà nước trong quá khứ. Đó còn là nỗi niềm hoài cổ về một chế độ cũ nay đã không còn.
✅ Xem thêm >>>Khái niệm cơ bản về văn biểu cảm
Đặc điểm văn biểu cảm
Văn biểu cảm có đặc điểm luôn nhất quán một cảm xúc, tình cảm với sự vật, sự việc, con người được đề cập tới trong bài. Tình cảm đó có thể là tình yêu thiên nhiên, Tổ quốc, tình cảm với con người hay sự vật, sự việc, thậm chí có thể bộc lộ sự yêu ghét rõ ràng về chủ thể được nói tới.
Đặc điểm của văn biểu cảm thể hiện ở lối biểu cảm trực tiếp như nói ra thành lời, sử dụng ngôn ngữ có tính biểu cảm cao như lời than, tiếng kêu, sử dụng các từ mang sắc thái tình cảm như yêu, ghét, nhớ nhung, thương mến…
Ngoài ra thì văn biểu cảm còn có cách bộc lộ cảm xúc một cách gián tiếp. Nghĩa là khi muốn bày tỏ tình cảm của mình đối với chủ thể người ta không trực tiếp nói ra cảm xúc của mình mà gửi gắm vào đó qua những câu chuyện hoặc hành động được miêu tả. Dạng này thì đòi hỏi người viết phải lồng ghép được yếu tố tự sự, miêu tả để mạch cảm xúc tuôn trào, người đọc dễ dàng nhận ra tình cảm được bộc lộ là gì.
Lưu ý: Trong bài viết văn biểu cảm có thể sử dụng các yếu tố khác [tự sự, miêu tả, thuyết minh, nghị luận…]. Nhớ chỉ là điểm xuyết để phục vụ cho thể loại chính. Các yếu tố này chỉ là phụ, phương tiện khơi gợi cảm xúc người viết nên khi viết tránh lạm dụng quá nhiều.
– Khi làm bài xác định thể loại văn học phải đọc kỹ đoạn văn, bài văn để tìm ra yếu tố chính được thể hiện trong bài, tránh nhầm lẫn, xác định sai.
Các bước làm văn biểu cảm
Bước 1:Tìm hiểu đề bài
Đọc kỹ đề bài, xác định rõ đối tượng được đề cập tới
Bước 2: Tìm ý chính
Tìm ý cho bài viết gồm các nội dung gì, đi theo trình tự nào. Chỗ nào sử dụng yếu tố biểu cảm trực tiếp và biểu cảm gián tiếp.
Lựa chọn các yếu tố khác để hỗ trợ cho thể loại chính [lưu ý có nên cho yếu tố tự sự, miêu tả hay không, có thì cho vào đâu để phù hợp]
Bước 3: Lập dàn bài
Từ những ý đã tìm triển khai thành dàn bài hoàn chỉnh có mở bài, thân bài, kết bài
Bước 4: Viết bài
Tiến hành viết bài theo dàn ý đã lập sẵn, đảm bảo theo đúng mạch cảm xúc đã đề ra.
Bước 5: Đọc lại và chỉnh sửa
Đọc lại bài và sửa lỗi [nếu có]. Chú ý các lỗi về dùng từ, diễn đạt…
Các dạng văn biểu và cách làm
Biểu cảm về người
Đây là dạng biểu cảm bày tỏ tình cảm, cảm xúc của người viết về con người. Thường là những tình cảm yêu thương, thương mến hay nỗi nhớ nhung da diết.
Các dạng biểu cảm về người như biểu cảm người thân [ông, bà, cha mẹ…]. Hoặc các loại biểu cảm người bạn, thầy cô…
Cách làm
Mở bài: Giới thiệu khái quát về nhân vật biểu cảm nhắc trong bài, tình cảm đối với nhân vật.
Thân bài:
– Miêu tả sơ qua về nhân vật biểu cảm. Giúp người đọc hình dung rõ về đối tượng được giới thiệu
– Bày tỏ tâm tư, tình cảm của mình về nhân vật đó [có thể bày tỏ trực tiếp hoặc gián tiếp hoặc cả trực tiếp lẫn gián tiếp]
– Phần biểu cảm có thể theo trình tự từ miêu tả đến biểu cảm hoặc qua những câu chuyện, kỉ niệm với nhân vật để bày tỏ cảm xúc của mình với nhân vật.
Kết bài:
– Khẳng định lại tình cảm của mình đối với nhân vật
– Bày tỏ quan điểm và đánh giá về nhân vật [nếu có]
Biểu cảm về sự vật
Đối tượng của biểu cảm về sự vật có thể hình ảnh dòng sông, cây cối, đồ vật, con vật… Qua đó bày tỏ tình cảm, đánh giá của mình về sự vật được nhắc tới.
Cách làm
Mở bài: Giới thiệu khái quát về sự vật được đề cập tới
Thân bài:
– Miêu tả sơ qua về sự vật được miêu tả
– Đối với sự vật thường đi theo trình tự từ kể chuyện, miêu tả để bày tỏ cảm xúc của mình đối với nó
Kết bài:
– Khẳng định lại tình cảm của mình đối với sự vật được nhắc tới
– Mở rộng vấn đề: đánh giá, đưa ra nhận định hoặc kêu gọi sự đồng tình về sự vật.
Biểu cảm về một tác phẩm văn học
Đây là một dạng khó của thể văn biểu cảm. Trong đó, người viết bày tỏ suy nghĩ, cảm nhận của mình về tác phẩm văn học. Từ đó có những đánh giá, nhận định về nghệ thuật và nội dung mà tác phẩm đề cập tới.
Cách làm
Mở bài: Giới thiệu khái quát về tác phẩm văn học mà mình cảm nhận
Thân bài:
– Giới thiệu khái quát về tác giả, hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm để người đọc dễ hình dung về tác phẩm đó.
– Phân tích tác phẩm dựa vào nghệ thuật đến nội dung. Từ đó bày tỏ suy nghĩ của mình về tác phẩm đó.
– Đánh giá về nghệ thuật chung bao trùm trong toàn bộ tác phẩm.
Kết bài:
– Khẳng định lại cảm nghĩ của mình được nêu ra về tác phẩm
– Mở rộng: So sánh với các tác phẩm khác cùng đề tài thấy cái hay của tác phẩm mình. Từ đó có đánh giá khách quan về nhận định của mình đối với tác phẩm.
Ví dụ một số đề bài:
Em hãy nêu cảm nhận của mình về tác phẩm “làng” của Kim Lân
Em có suy nghĩ gì về bài thơ “Sóng” của Xuân Quỳnh
Cảm nhận đoạn thơ/đoạn văn sau [Trong một tác phẩm cụ thể]
Các nội dung liên quan đến văn biểu cảm là gì, cách làm văn biểu cảm kết quả cao. Hi vọng các bạn hiểu, rút ra cho mình để viết bài văn biểu cảm được hay và sâu sắc.
Thuật Ngữ -Điệp ngữ là gì? Tác dụng và lấy ví dụ điệp ngữ
Câu nghi vấn là gì, tác dụng và lấy ví dụ
Truyện cười là gì, phân loại truyện cười
Khái niệm tục ngữ là gì, nội dung và nghệ thuật của tục ngữ
Từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội là gì?
Thành ngữ là gì, tác dụng và lấy ví dụ
Động từ là gì, cụm động từ là gì ví dụ trong lớp 6
Văn biểu cảm là một loại văn vô cùng thú vị, mang những cung bậc cảm xúc của người viết truyền đến cho người đọc. Vậy Văn biểu cảm là gì? Ví dụ về văn biểu cảm.
Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu vấn đề này thông qua bài viết Văn biểu cảm là gì? Ví dụ về văn biểu cảm.
Văn biểu cảm là gì?
Trong chương trình văn học chúng ta được học nhiều loại văn khác nhau như là văn miêu tả, văn biểu cảm, văn nghị luận… Mỗi thể loại thì có những đặc điểm cách làm và phù hợp với những hoàn cảnh khác nhau.
Trước khi tìm hiểu về văn biểu cảm thì trước hết ta cần hiểu biểu cảm nghĩa là gì.
Biểu cảm là sự biểu lộ, thể hiện tình cảm, tư tưởng của con người nhờ ngôn ngữ hay một số phương tiện khác. Bởi lẽ trong cuộc sống, con người sẽ trải qua rất nhiều những niềm vui, nỗi buồn, có tình yêu thương nhưng cũng có lòng căm giận… Và có lẽ họ cũng muốn được bộc lộ, được chia sẻ những tình cảm, cảm xúc của mình. Thế nên, biểu cảm chính là một nhu cầu tất yếu của con người trong cuộc sống hằng ngày.
Văn biểu cảm là loại văn được viết ra nhằm mục đích thể hiện những tình cảm, cảm xúc cũng như cách nhìn nhận, đánh giá, quan điểm của con người đối với thế giới xung quanh, trước những đối tượng gây cảm xúc hay những vấn đề đặt ra trong cuộc sống. Những tình cảm có thể được biểu hiện trong văn biểu cảm thường là những tình cảm mang tính nhân văn, chẳng hạn như tình yêu đất nước, yêu thiên nhiên và con người.
Khi làm văn chúng ta thường bắt gặp các dạng đề viết văn biểu cảm có thể cho như:
Cảm nhận của em về một người nào đó [người thân, bạn bè, thầy cô…].
Cảm nhận về một hiện tượng, sự vật, cảnh đẹp thiên nhiên [đêm trăng, dòng sông, dãy núi, cánh đồng, vườn cây…].
Cảm nhận về một tác phẩm hoặc nhân vật trong tác phẩm văn học…
Khi viết văn biểu cảm, chúng ta có thể thể hiện những tình cảm, cảm xúc của mình theo một trong hai phương thức: trực tiếp hoặc gián tiếp.
Nếu chọn phương thức biểu cảm trực tiếp, chúng ta sẽ dùng ngôn từ đời thường, giản dị để bộc lộ trực tiếp những nỗi niềm, cảm xúc trong lòng. Bên cạnh cách biểu lộ trực tiếp tình cảm của mình trước một đối tượng nào đó, học sinh cũng có thể gửi gắm tư tưởng, tình cảm ấy bằng việc lựa chọn một hình ảnh có ý nghĩa ẩn dụ, tượng trưng. Chính những hình ảnh này sẽ giúp cho việc thể hiện tình cảm của con người trở nên sinh động và hấp dẫn hơn.
Trong văn biểu cảm thì cần thể hiện một tình cảm trong sáng và chân thật để tạo được lòng tin và sự đồng cảm của người đọc đối với bài văn biểu cảm. Có như vậy, bài văn biểu cảm mới đạt được hiệu quả và có giá trị.
Bố cục của bài văn biểu cảm
Văn biểu cảm có đặc trưng về bố cục bài văn biểu cảm:
+ Mở bài:
Giới thiệu sự vật, cảnh vật trong thời gian và không gian. Cảm xúc ban đầu của người viết.
+ Thân bài:
Qua miêu tả, tự sự mà biểu lộ cảm xúc, ý nghĩ một cách cụ thể, chi tiết. Sâu sắc.
+ Kết bài:
Tổng kết lại tình cảm, ý nghĩa hoặc nâng lên bài học tư tưởng. Phần mở bài và kết bài phải có quan hệ gắn bó, thống nhất với nhau để thể hiện rõ chủ đề văn bản.
Ví dụ về văn biểu cảm
Trong bài thơ sóng của tác giả Xuân Quỳnh có đoạn thơ:
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?
Bài thơ Tây Tiến của nhà thơ Quang Dũng có đoạn thơ:
Sông Mã xa rồi Tây tiến ơi!
Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi
Trong bài thơ ngắm trăng của Hồ Chí Minh có đoạn thơ
“ Trong tù không rượu cũng không hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ
Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.”
[“Ngắm trăng”–Hồ Chí Minh]
Cách viết văn biểu cảm
Văn biểu cảm là một thể loại văn học mà ở đó người viết sử dụng các yếu tố tình cảm, cảm xúc để bày tỏ tâm tư, cách nhìn nhận, đánh giá về một sự vật, hiện tượng hay con người trong cuộc sống. Người viết qua đó còn khơi gợi những suy nghĩ, sự đồng cảm với người đọc.
Khi viết văn biểu cảm cần lưu ý một số nội dung như sau:
– Trước tiên cần phải tìm hiểu đề bài, đọc kỹ đề để xác định được đối tượng đề cập tới.
– Tiếp theo sẽ cần tìm ý chính và xác định xem nội dung cần viết là gì, theo trình tự nào, phần nào sử dụng yếu tố biểu cảm trực tiếp, phần nào sử dụng yếu tố biểu cảm gián tiếp. Lựa chọn các yếu tố khác để hỗ trợ như tự sự, miêu tả,…
– Lập dàn bài: Từ những nội dung đã đưa ra sẽ lập dàn bài cụ thể những chi tiết sẽ nêu trong bài,
– Cuối cùng là viết bài và sửa lại nội dung bài viết để đầy đủ và hoàn chỉnh hơn.
Một số dạng văn biểu cảm thường gặp
– Thứ nhất: Văn biểu cảm về sự vật, con người
Là dạng cơ bản nhất tỏng kiểu văn biểu cảm của chương trình học lớp 7 [trung học Cơ sở]. Ở dạng bài này, người làm bài sẽ được phát biểu cảm nghĩ về những sự vật, những người thân thiết trong cuộc sống hàng ngày.
Ví dụ như: Cảm nghĩ của em về một người thân trong gia đình
+ Gợi ý cách làm:
Căn cứ vào khái niệm văn biểu cảm là gì, cách làm văn biểu cảm về sự vật, người viết cần nắm được đối tượng của văn biểu cảm sự vật. Đó có thể là hình ảnh thiên nhiên cây cối, sông nước, đồ vật, con vật, sự vật,… Từ đó, người viết cũng như sự đánh giá của mình về sự vật được nhắc tới.
– Thứ hai: Văn biểu cảm về tác phẩm văn học
Với dạng đề này, người viết được yêu cầu phát biểu cảm nghĩ về những sự vật những người thân thiết trong cuộc sống hàng ngày. Biểu cảm về tác phẩm văn học được hiểu là trình bày những cảm xúc, tưởng tượng, suy ngẫm, liên tưởng, … về các phương diện khác nhau của tác phẩm văn học.
+ Gợi cách làm dạng đề này:
Phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học, đây chính là dạng đề yêu cầu người viết trình bày phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm, bài văn, bài thơ cụ thể. Người viết cần trình bày những cảm xúc tưởng tượng, liên tưởng cũng như suy ngẫm của mình về nội dung và hình thức của tác phẩm.
Trên đây là nội dung bài viết về Văn biểu cảm là gì? Ví dụ về văn biểu cảm. Chúng tôi hi vọng rằng những chia sẻ từ bài viết sẽ hữu ích và giúp quý bạn đọc hiểu rõ được nội dung này.