Luyện tập mạch lạc trong văn ban r

Cùng với liên kết, mạch lạc tạo thành đặc trưng quan trọng nhất của văn bản. Mạch lạc là sự nhất quán, chặt chẽ, liên tục của một tư tưởng được thể hiện trong suốt quá trình triển khai văn bản.

Nếu liên kết được coi là biểu hiện bề mặt, vật chất thì mạch lạc được coi là sự thể hiện bề sâu, thể hiện bên trong mang tính tính thần của sự thống nhất và hoàn chỉnh của văn bản. Tính mạch lạc thường được thể hiện ra trong các mốì quan hệ về thời gian, không gian, nhân quả, tương phản, tăng tiến, nhượng bộ, đốì chiếu,... Trong khi trình bày văn bản, sự vi phạm các mốì quan hệ đó thường phá vỡ tính mạch lạc của văn bản.

II - HƯỚNG DẪN TÌM HIỂU BÀI

1. Mạch lạc trong văn bản

a) Mạch lạc của văn bản có tất cả các tính chất:

- Trôi chảy thành dòng, thành mạch;

- Tuần tự đi qua các phần, các đoạn trong văn bản;

- Thông suốt, liên tục, không đứt đoạn.

b) Ý kiến đó phản ánh hoàn toàn chính xác. Trình tự hợp Ịí của các câu văn, các ý là đặc điểm cơ bản của tính mạch lạc.

2. Các điều kiện để một văn bản có tính mạch lạc

a) Toàn bộ các sự việc xoay quanh việc chia tay của hai anh em, mà trọng tâm là việc chia đồ chơi, cụ thể là chia hai con búp bê Vệ Sĩ và Em Nhỏ. Sự chia tay và những con búp bê xuyên suốt các đoạn của tác phẩm. Thành và Thuỷ buộc phải chia tay, phải chia đồ chơi. Các em sẽ chia búp bê như thế nào? Tình cảm của hai anh em có vì thế mà chia cắt hay không ? Chỉ đến cuối truyện người đọc mới rõ.

b) Theo em, đó chính là chủ đề liên kết các sự việc thành một thể thông nhất. Các em buộc phải chia tay, nhưng búp bê không chia tay, tình cảm anh em mãi mãi gắn bó, không gì có thể chia cắt. Đó có thể xem là mạch lạc của văn bản.

c) Các đoạn ấy được nốì với nhau theo môì liên hệ thời gian; liên hệ tâm lí (nhớ lại); liên hệ ý nghĩa (tương đồng, tương phản); liên hệ không gian (ở nhà, ở trường). Những mối liên hệ đó giữa các đoạn tự nhiên và hợp lí.

III - HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP

1. a) Chủ đề xuyên suốt các phần của văn bản Mẹ tôi (Ét-môn-đô đơ A-mi-xi) là tình cảm kính trọng cần phải có của người con đối với mẹ. Mở đầu là lí do viết. thư để quở trách sự thiếu lễ độ; tiếp theo là những lời phê phán chân tìn ; kết thúc là yêu cầu một thái độ đúng đắn cần phải có. Tất cả đều tập trung về mối quan hệ mẹ — con.

b) - Chủ đề chung xuyên suốt văn bản Lão nông vả các con là: Lao động là vàng. Người cha dặn con có kho vàng dưới đất. Các con chăm chỉ cày xới tìm kiếm. Nhờ vậy đất được làm kĩ, lúa bội thu. Lúa bội thu chính là vàng mà các con lão nông tìm được.

- Chủ đề xuyên suốt đoạn văn của Tô Hoài là màu vàng của ngày mùa. Từ vàng của trời, của nắng, của đồng lúa đến màu vàng của các cây cốĩ trong vườn. Vàng của rơm, thóc, các con vật dưới sân. Vàng của rơm trên mái nhà. Từ rộng đến hẹp, từ xa đến gần, từ thấp lên cao... đều đượm màu vàng trù phú.

Trình tự tiếp nối của các phần, các đoạn, các câu trong 2 văn bản trên đã thể hiện chủ đề liên tục, hấp dẫn.

2. Truyện Cuộc chia tay của những con búp bê tuy không thuật lại tỉ mỉ nguyên nhân dẫn đến sự chia tay của hai người lớn nhưng như vậy không làm cho tác phẩm thiếu mạch lạc. Trái lại nó còn làm nổi bật cuộc chia tay của những đứa con với các đồ chơi mà các em không muôn phải chia ra; càng làm nổi bật tư tưởng chủ đề: Đừng bắt búp bê, đừng bắt các em nhỏ phải chia tay.

3. Luyện tập về mạch lạc trong văn bản

3. Luyện tập về mạch lạc trong văn bản ngắn gọn kèm tài liệu và bài tập tự luyện giúp học hiệu quả, khắc sâu kiến thức

Bạn sẽ không thể xem đầy đủ nội dung nếu chưa đăng nhập!

a. Mạch lạc trong văn bản là tuần tự đi khắp các phần, các đoạn trong văn bản; thông suốt, liên tục , không đứt đoạn.

b. Trong văn bản, mạch lạc là sự tiếp nối của các câu, các ý theo một trình tự hợp lí. Vì các câu, các ý xoay quanh một chủ đề, một ý chung.

2. Các điều kiện để một văm bản có tính mạch lạc:

a. Toàn bộ sự việc văn bản xoay quanh những sự việc chính: Hai anh em Thành và Thủy phải xa nhau nhưng hai anh em nhất định không để cho tình cảm phải chia lìa. Trong đó sự chia tay và những con búp bê là sự kiện chính còn anh em Thành và Thủy là 2 nhân vật chính.

b. Các từ ngữ biểu thị ý không muốn phân chia chính là vấn đề chủ yếu liên kết các sự việc nêu trên thành một thể thống nhất. Đó được xem là mạch lạc của văn bản.

c. Các đoạn được nối với nhau theo mối liên hệ:

- Hiện tại – quá khứ: mối liên hệ tâm lí.

- Việc ở nhà - ở trường: mối liên hệ không gian.

- Kể chuyện hôm qua – sáng nay: mối liên hệ thời gian.

- Kể về tâm trạng của anh em với cảnh vật thiên nhiên: mối liên hệ tương phản.

- Cảnh chia đồ chơi: mối liên hệ tương đồng.

⟹ Những mối liên hệ giữa các đoạn ấy có tự nhiên và hợp lí.

Câu 1

Trả lời câu 1 (trang 32 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

Hãy tìm hiểu tính mạch lạc của:

a. Văn bản “Mẹ tôi”

- Đầu tiên, lời giới thiệu của nhân vật tôi nói lí do bố viết thư cho mình.

- Phần tiếp theo, nội dung bức thứ:

+, Nỗi buồn của bố trước thái độ hỗn láo của con đối với mẹ có sự chứng kiến của cô giáo.

+, Nhắc lại sự chăm sóc, những đêm thức của mẹ dành cho con.

+, Nói về sự hi sinh và vai trò của người mẹ.

+, Nói đến nếu một ngày mẹ mất con sẽ cay đắng và hối hận biết chừng nào.

+, Thái độ nghiêm khắc của bố dành cho En-ri-cô phải xin lỗi mẹ và sửa chữa sai lầm đó.

⟹ Chủ đề xuyên suốt: thể hiện lòng yêu con vô bờ bến của người mẹ.

b.

(1) Lão nông và các con:

- 2 câu đầu (Mở bài): thể hiện giá trị của lao động.

- Tiếp…bội thu (Thân bài): hành trình lao động.

- 4 câu cuối (Kết bài): Kho vàng có được là nhờ sức lao động của con người.

⟹ Chủ đề xuyên suốt: lao động là vàng.

(2)

- Mở bài (câu 1): giới thiệu về màu vàng khác nhau của làng quê.

- Thân bài (tiếp…vàng mới): thể hiện phong phú của màu vàng ở các sự vật.

- Kết bài (2 câu còn lại): cảm nhận và nhận xét về sắc vàng đó.

⟹ Chủ đề xuyên suốt: Sắc vàng trù phú ở làng quê.

Câu 2

Trả lời câu 2 (trang 34 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

Trong truyện “Cuộc chia tay của những con búp bê”, tác giả đã không thuật lại tỉ mỉ nguyên nhân dẫn đến sự chia tay của người lớn. Theo em, như vậy câu chuyện không thiếu mạch lạc vì: