- Giải trí
- Sách
- Làng văn
Chủ nhật, 31/10/2021, 18:19 [GMT+7]
Sách "Nghìn lẻ một đêm" - bản dịch của Antoine Galland, nhà Đông phương học Pháp thế kỷ 18 - được tái bản.
Ấn bản còn kèm nhiều tranh vẽ minh họa từ đầu thế kỷ 20, bổ sung một số câu chuyện vốn không xuất hiện trong bản thảo Hazār Afsān [sách Ba Tư cổ], mà được sưu tầm riêng từ Hannah Dia - một người kể chuyện rong. Đó là những câu chuyện nổi tiếng ngày nay trẻ em lẫn người lớn khắp nơi đều thuộc, như Aladdin và cây đèn thần, hay Ali Baba với câu thần chú "Vừng ơi, hãy mở ra".
Sách "Nghìn lẻ một đêm" do nhà báo lão thành Phan Quang dịch từ những năm 1970. Ảnh: Đông A
Năm 1704 - 1782, bản dịch của Galland được in lại hơn 70 lần, trong điều kiện phương tiện, kỹ thuật ấn loát thô sơ, công nghiệp giấy chưa phát triển. Qua bản dịch này, người phương Tây lần đầu biết đến tác phẩm. Theo đơn vị phát hành, sau này, nhiều bản khác đầy đủ hơn vẫn không được yêu thích bằng.
Khi tái bản, đơn vị phát hành giữ lại tất cả truyện trong bản in Les mille et une nuits của Antoine Galland, do nhà xuất bản Anh em Garnier [Librairie Garnier Frères] phát hành năm 1921. Sách cũng giữ toàn bộ tranh trong bản in cũ, bổ sung một số minh họa từ ấn bản tiếng Đức do nhà Verlag von Emil Strauß phát hành năm 1897.
Nghìn lẻ một đêm là tập hợp những truyện kể có nguồn gốc từ những chuyện dân gian kỳ ảo của Saudi Arabia, Ba Tư, Hy Lạp..., lưu truyền rộng rãi nhiều thế kỷ trước khi được ghi lại thành văn. Tác phẩm có bối cảnh trải dài từ Đông sang Tây, nhiều chủ đề và nhân vật đa dạng, tình tiết bất ngờ, kết cấu truyện lồng trong truyện. Truyện xây dựng nên một thế giới thấm đẫm màu sắc văn hóa Hồi giáo, bao quát đời sống của người Saudi Arabia, từ thực tại đến cảnh thần tiên.
Nhiều người Saudi Arabia xem pho sách này là một tấm gương vĩ đại để suy ngẫm về bản thân. Jules Janin - nhà văn, viện sĩ hàn lâm Pháp - từng nói: "Bạn có biết một truyện kể nào ngộ nghĩnh hơn, một câu chuyện nào thú vị hơn, một thi phẩm nào giàu tưởng tượng hơn truyện kể, câu chuyện, bài thơ mang tên Nghìn lẻ một đêm?"
Tam Kỳ
Đầu tiên mọi người nên biết rằng Nghìn lẻ một đêm là bộ sưu tập các truyện dân gian Trung Đông và Nam Á được biên soạn bằng tiếng Ả Rập trong thời đại hoàng kim của Hồi Giáo. Bộ truyện đại diện cho nền văn chương và truyện kể dân gian đa dạng của Ả Rập, Ba Tư, Lưỡng Hà, Ấn Độ, Do Thái và Ai Cập, xoay quanh câu chuyện của nhà vua Ba Tư có tên Shahriyar và vợ của ông là Scheherazade. Những câu chuyện trong bộ truyện được kể từ chính nàng Scheherazade về tình yêu, chiến tranh và những xứ sở huyền ảo, có cả những âm mưu cướp ngôi từ những vương triều hồi ấy, về sinh hoạt cuộc sống đời thường của người dân trong các ngõ hẻm hay các khu chợ tại các thành phố Phương Đông. Bối cảnh được đặt tại các thành phố huyền thoại như Bagdad, Cairo và Damascus, phản ảnh nguyện vọng và mơ ước của con người trong xã hội bị dồn ép lúc bấy giờ.
Xuyên suốt truyện chúng ta có thể tưởng tượng ra khung cảnh về những xứ sở kỳ bí ở Trung Đông với lối kiến trúc Arab đặc trưng, những lối nhỏ, con hẻm chật trong khu chợ tấp nập trong câu truyện Aladdin và cây đèn thần hay những cung điện sặc sỡ sắc màu, nguy nga đến choáng ngợp.
Quay về với Maroc, một quốc gia ở Bắc Phi thì có liên quan gì đến Nghìn lẻ một đêm ấy? Theo những dẫn chứng ở trên thì có thể thấy rằng bộ truyện không phải bắt nguồn từ Maroc nhưng nó vẫn ưu ái được gọi là xứ sở mơ mộng ấy vì bản sắc, văn hóa cùng những di sản nghìn năm tuổi quý giá, khiến du khách như lạc vào miền đất của những trang truyện huyền bí.
Là một xứ sở cổ tích và những cảnh đẹp không tưởng, đa số những điểm thu hút ở Maroc hoàn toàn độc đáo, nguyên vẹn, có nét riêng khiến người tham quan ấn tượng sâu sắc cùng ẩn sâu bên trong là cả một nền văn hóa và lịch sử phong phú. Tại Maroc, văn hóa là sự pha trộn của người Berber [người bản địa Bắc Phi sống ở phía tây thung lũng song Nile], Ả Rập và Do Thái, ảnh hưởng đến từng giác quan cảm nhận khi đến đây.
Lịch sử văn hóa được thể hiện rõ nét ở khắp nơi trên toàn đất nước, với Fes El Bali - "thành Athen của châu Phi, thành cổ Ait Benhaddou - Di sản Văn hoá Thế giới, những ngôi nhà hay pháo đài được xây bằng đất của người Berber, tàn tích cung điện của người La Mã xưa đều được lưu giữ nguyên vẹn tại quốc gia này. Đến những khu chợ truyền thống – souk là linh hồn của vùng đất huyền thoại đặc trưng với những ngỏ nhỏ quanh co, lộn xộn. Không ngoa khi nói Souk chính là trái tim của Maroc khi nó có mặt ở mọi thành phố, là nơi tụ tập trao đổi thương mại của người dân. Nếu bạn đã đọc những câu chuyện như “Ali Baba và bốn mươi tên cướp” hay “Thủy thủ Sinbab” đều có thể hình dung được khung cảnh của một khu chợ truyền thống sẽ như thế nào. Không khí buôn bán luôn tấp nập, họ trưng bày lụa là, vải vóc thổ cẩm, trang sức lấp lánh ra đường, trong những con hẻm nhỏ. Khi trời ngả tối, cả khu chợ sẽ được thắp sáng bằng những dây đèn hòa chung với những cửa hàng màu nâu trầm, càng làm cho khung cảnh thêm lung linh, bóng bẩy và huyền thoại. Có một lưu ý cho những ai lần đầu ghé souk và mua đồ ở đây là bạn nhất định phải trả giá, thương lái ở đây luôn ra một cái giá đắt gấp 2,3 lần để tạo ấn tượng với du khách.
Ngoài nét văn hóa cổ tích thì con người, kiến trúc, nghệ thuật cũng là một điểm tạo nên danh xưng “xứ sở Nghìn lẻ một đêm” của Maroc. Các khu nghỉ dưỡng dành cho khách du lịch khi đến thành phố được xây dựng theo lối kiến trúc đặc trưng của người bản xứ, hay còn gọi là Riad [nhà truyền thống]. Đây cũng là một điểm check-in thú vị bởi vẻ ngoài khác lạ, tường, cửa và cột được chạm trổ rất tinh xảo, nguy nga như cung điện nhưng cũng phảng phất nét hoang dã của miền sa mạc Sahara. Sân thượng của các riad được tận dụng làm quán cà phê thư giãn ngoài trời, được trang trí đủ chuẩn sống ảo cho du khách khi đến đây.
Từng ngóc ngách hay nơi lưu trú tại Maroc đều nhuốm màu thời gian, màu của cổ tích và những câu chuyện huyền ảo vì thế mà quốc gia Bắc Phi này được mệnh danh là xứ sở thần tiên, xứ sở Nghìn lẻ một đêm là vì thế!