Tại sao ezbollah can thiệp syria
|
TTO - Khởi phát từ các cuộc biểu tình chống đối chính phủ, mâu thuẫn giữa chính quyền đương nhiệm Syria với người dân nhanh chóng bùng phát thành nội chiến và ngày nay đã trở thành một cuộc xung đột quốc tế.Quá trình trên đã diễn ra như thế nào?
Năm 2011: Căng thẳng bắt đầu dâng lên giữa những người biểu tình và chế độ Bashar-al-Assad. Vào tháng 7, tổ chức chống chính quyền Assad chính thức được thành lập từ các quân nhân đào ngũ ở quân đội Syria mang tên Quân đội Syria Tự do (FSA). Trong khi đó, dân tộc Kurd ở miền bắc Syria cũng hình hành một đơn vị quốc phòng riêng biệt để chống đối chính phủ. Năm 2012: Các cuộc xung đột vũ trang đầu tiên nổ ra giữa những người ủng hộ chính phủ, FSA và Mặt trận Al-Nursa (một nhánh của al-Qaeda ở Syria) vừa được thành lập. Lực lượng người Kurd bắt đầu tham gia vào cuộc xung đột với FSA, tuy nhiên tránh tham chiến trực tiếp với chính quyền Assad. Tình hình càng trở nên phức tạp khi các thế lực ngoại quốc bắt đầu can thiệp bằng cách hỗ trợ các nhóm khác nhau. Trong khi Iran và Hezbollah ủng hộ chính quyền Assad, thì Mỹ lại hỗ trợ lực lượng FSA. Năm 2013: Lấy cớ chính quyền Assad sử dụng vũ khí hoá học đàn áp nhân dân, Mỹ đe doạ sẽ can thiệp quân sự tại đây. Dưới áp lực từ Nga, chính phủ Assad ngưng sử dụng vũ khí hoá học để ngăn chặn sự can thiệp quân sự trực tiếp từ Mỹ. Vào thời điểm này, Hezbollah và quân đội Iran bắt đầu tham gia cuộc chiến. Tổ chức khủng bố Quốc gia Hồi giáo tự xưng (IS) cũng bắt đầu nhúng tay vào Syria. Ngay sau khi IS đổ bộ vào Syria từ Iraq năm 2013, tổ chức này bắt đầu kết nạp các thành viên từ chiến binh đào ngũ trong lực lượng nổi dậy chống Assad. Sau khi kiểm soát một khu vực rộng lớn cả ở lãnh thổ Syria và Iraq, IS tuyên bố thiết lập một nhà nước Hồi giáo Caliphate vào năm 2014. Năm 2014: Mỹ cùng các quốc gia vùng Vịnh bắt đầu thiết lập liên quân để không kích IS. Dưới sự hỗ trợ của không quân từ liên minh do Mỹ đứng đầu và lực lượng người Kurd ở Iraq, lực lượng người Kurd tại Syria nhanh chóng ngăn chặn cuộc tấn công của IS tại Kobane sát biên giới Thổ Nhĩ Kỳ. Vào thời điểm này, lực lượng người Kurd tại Syria tiếp tục liên minh với các nhóm FSA để chiến đấu chống lại IS. Năm 2015: Đầu năm 2015, lực lượng FSA giành được ưu thế đáng kể so với chính phủ Syria. Vào tháng 9, đồng minh lâu năm của Syria là Nga tuyên bố tiến hành chiến dịch không kích để chống lại IS. Tuy nhiên, hành động này của Nga bị phía Mỹ cáo buộc là nhằm che đậy cho việc không kích các lực lượng đối lập chính quyền Assad. Tháng 11-2015, Pháp không kích các mục tiêu IS ở Syria sau cuộc tắm máu Paris làm 130 người chết. Sau tất cả những diễn biến trên, hiện tại cục diện ở Syria đang hết sức rối rắm. Lực lượng Assad vẫn đang kiểm soát phần lãnh thổ phía tây đất nước, trong đó có thủ đô Damascus. Trong khi đó, các nhóm phiến quân chống chính phủ lại đang cố thủ tại miền bắc và miền nam Syria. Lực lượng người Kurd thì trấn giữ phần lớn lãnh thổ của họ dọc biên giới phía bắc với Thổ Nhĩ Kỳ. Tổ chức khủng bố IS thì thiết lập chế độ cực đoan dọc sông Euphrates, cho phép chúng linh hoạt tham chiến cả ở Iraq và Syria. IS lợi dụng tình hình chiếm nhiều phần lãnh thổ ở miền bắc và đông Syria, trải dài từ Palmyra đến Raqqa và Deir Ezzor, khu vực được Tổ chức Giám sát Nhân quyền Syria (SOHR) ước tính rộng 95.000 km2, tương đương hơn nửa diện tích Syria. Phe nổi dậy hiện kiểm soát một phần phía nam và tỉnh Idlib, tây bắc Syria, sau khi đẩy lùi quân chính phủ khỏi khu vực này. Phiến quân thân al-Qaeda là Mặt trận Nusra (Nusra Front) cũng chiếm một phần tỉnh Idlib. Nusra còn kiểm soát tuyến đường chính nối từ Latakia tới Idlib, cùng phần lớn vùng đồng bằng Sahl al-Ghab ở phía đông nam thành phố. Chính quyền al-Assad hiện kiểm soát phần lãnh thổ phía tây, bao gồm thủ đô Damascus, tương đương khoảng 35% diện tích Syria, theo trang Observer. Người Kurd ở Syria mở rộng phần lãnh thổ họ kiểm soát ra gần như toàn bộ khu vực biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ. Mỹ Ủng hộ: Lực lượng ôn hòa trong phe nổi dậy ở Syria. Chống: Chính quyền Tổng thống al-Assad, IS cùng các nhóm Hồi giáo cực đoan khác. Cách thức can thiệp: Mỹ đang dẫn đầu liên minh quốc tế thực hiện không kích nhằm vào IS, các nhóm cực đoan ở Iraq và Syria như Mặt trận Nusra có liên kết với al-Qaeda. Washington triển khai chương trình huấn luyện và trang bị cho lực lượng nổi dậy Syria. Lầu Năm Góc còn có một chương trình riêng biệt huấn luyện lực lượng ôn hòa trong phe nổi dậy chiến đấu với IS. Nga Ủng hộ: Tổng thống al-Assad và chính quyền Syria đồng minh ổn định lâu nhất của Moscow ở Trung Đông trong nhiều thập kỷ qua. Chống: IS do lo ngại những phần tử người Nga gia nhập nhóm phiến quân có thể trở lại quê nhà để tấn công khủng bố. Cách thức can thiệp: Nga từ lâu đã cung cấp vũ khí cho Syria và bắt đầu không kích IS từ ngày 30/9. Bộ Quốc phòng Nga thông báo Moscow diệt 8 mục tiêu, trong đó có một trung tâm chỉ huy khủng bố, trong ngày đầu không kích. Tuy nhiên, giới chức Mỹ không tin điều này, tố Nga không kích phe nổi dậy, gây thương vong dân sự. Washington còn cho rằng Moscow điều thiết bị quân sự, trong đó có 32 chiến đấu cơ, cùng binh sĩ tới một sân bay gần thành phố Latakia trong nhiều tuần và máy bay không người lái Nga đã bay trinh sát tại những khu vực phe đối lập kiểm soát. Căn cứ quân sự của Nga đóng ở Latakia. Đồ họa: BBC. Thổ Nhĩ Kỳ Ủng hộ: Liên minh quốc tế do Mỹ dẫn đầu, phe nổi dậy Syria. Chống: Chính quyền al-Assad, các nhóm người Kurd liên minh với đảng Công nhân người Kurd (PKK) bị coi là nhóm nổi dậy ở Thổ Nhĩ Kỳ, và IS. Cách thức can thiệp: Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu chiến dịch không kích và can thiệp quân sự từ tháng 7, chủ yếu ở miền bắc Iraq nhằm vào PKK. Nước này cho phép liên minh quốc tế sử dụng các căn cứ không quân. Ngay từ giai đoạn đầu cuộc nội chiến, Thổ Nhĩ Kỳ cho phép các tay súng và hàng cung cấp cho các nhóm nổi dậy di chuyển qua lãnh thổ và một số phiến quân tị nạn. Iran Ủng hộ: Tổng thống al-Assad và chính quyền Syria. Chống: IS và các nhóm Hồi giáo cực đoan dòng Sunni. Cách thức can thiệp: Iran là đồng minh trung thành nhất của chính quyền Tổng thống Syria Assad và đã hỗ trợ quân sự, vũ khí, hỗ trợ tài chính kể từ khi cuộc nội chiến bắt đầu năm 2011. Năm 2012, Hezbollah ở Lebanon, coi như đại diện cho Iran, tham gia cuộc nội chiến Syria và đứng về phe chính quyền al-Assad. Năm 2013, Iran cử hàng trăm cố vấn quân sự tới hỗ trợ quân đội Syria và lực lượng Hezbollah tấn công tổng lực để diệt phe nổi dậy. Tuy nhiên, phiến quân dòng Sunni và IS gần đây chiếm thêm lãnh thổ đã khiến quân đội Syria suy yếu. Iran được cho là đang bảo toàn lực lượng để bảo vệ các thành trì chính phủ Syria, bao gồm cả thủ đô Damascus, những khu vực dọc theo biên giới Lebanon và bờ biển Địa Trung Hải. Arab Saudi Ủng hộ: Các nhóm nổi dậy đang giao tranh với chính quyền Syria. Chống: Tổng thống al-Assad. Cách thức can thiệp: Ngoại trưởng Arab Saudi Adel al-Jubeir hôm 29/9 khẳng định nước này không chấp nhận nỗ lực nhằm để ông al-Assad nắm quyền của Nga. Ông cảnh báo nếu không đạt được thỏa thuận phế truất al-Assad, Arab Saudi sẽ tăng cường hỗ trợ vũ khí cho phe nổi dậy và giữ lại lựa chọn dùng quân đội để lật đổ chính quyền Syria. Ngoài ra, Riyadh cũng tham gia liên minh quốc tế, bắt đầu không kích IS ở Syria từ năm ngoái. Qatar Ủng hộ: Các nhóm nổi dậy đang giao tranh với chính quyền Syria. Chống: Tổng thống al-Assad. Cách thức can thiệp: Qatar và các quốc gia vịnh Arab hỗ trợ tài chính cho phe nổi dậy. Qatar còn hỗ trợ tài chính và huấn luyện lực lượng này đối phó với chính quyền al-Assad. Năm 2013, Qatar cung cấp tên lửa tầm nhiệt vác vai cho phe nổi dậy, phớt lờ cảnh báo từ Mỹ rằng loại vũ khí trên có thể rơi vào tay khủng bố. Qatar còn là nơi đặt trụ sở không kích của liên minh quốc tế, điều hành các chiến dịch không kích IS. Anh Ủng hộ: Lực lượng ôn hòa trong phe nổi dậy ở Syria. Chống: Chính quyền al-Assad, IS và các nhóm Hồi giáo cực đoan. Cách thức can thiệp: Anh hiện tập trung không kích IS ở Iraq do quốc hội nước này phản đối mạnh mẽ việc can thiệp quân sự vào Syria. London mới đây sử dụng máy bay không người lái không khích ở Syria và tiêu diệt hai công dân Anh đã gia nhập IS. Pháp Ủng hộ: Lực lượng ôn hòa trong phe nổi dậy Syria. Chống: Chính quyền al-Assad, IS và các nhóm Hồi giáo cực đoan. Cách thức can thiệp: Pháp gần đây quyết định tăng cường vai trò trong liên minh quốc tế, mở rộng không kích IS từ Iraq sang Syria. Tuy nhiên, Paris loại trừ khả năng sẽ can thiệp quân sự trên bộ. |
