Qua lứa tuổi ăn cháo, bé bắt đầu tập ăn cơm và hoàn thiện khả năng vận động, ngôn ngữ dần tốt hơn. Đây là lúc bé bắt đầu đi học ở nhà trẻ mẫu giáo, bắt đầu một giai đoạn mới trong cuộc đời. Với bước ngoặt này bé cần có sự theo dõi sát và chăm sóc phù hợp để bé tiếp tục phát triển tốt nhất.
Chia sẻ trong buổi sinh hoạt tại Trung tâm Dinh dưỡng TP HCM, bác sĩ CK I Đào Thị Yến Thủy cho biết, giai đoạn bé lên 3 là giai đoạn có nhiều biến chuyển lớn. Ở tuổi lên 3, bé cao 90-93 cm là tốt. Sau đó, mỗi tháng bé cao thêm 0,5-1 cm. Lúc 4 tuổi, bé cao 1m là đúng tiêu chuẩn.
Cân nặng lúc 3 tuổi bé nặng khoảng 14-14,5 kg. Lúc này bé tăng cân chậm, khoảng 100-200g mỗi tháng. Nếu bé không lên cân trong 2-3 tháng liên tiếp, mẹ cần đưa bé đến bác sĩ dinh dưỡng để tư vấn thêm. Mặt khác, nếu bé tăng cân nhanh trên 500g mỗi tháng và trong nhiều tháng liên tiếp, cần xem chừng nguy cơ béo phì. Sau 1 năm đến khi tròn 4 tuổi, bé tăng thêm 2 kg, tức là nặng khoảng 16-16,5 kg.
| |
| Ở tuổi lên 3, trẻ thường thường tự chủ, bướng bỉnh hơn trong ăn uống. Ảnh minh họa: Bùi Thủy. |
Theo bác sĩ Thủy, ở giai đoạn này, bé thường được mẹ cho ra ngoài chơi nhiều hơn rồi bé đi học nhà trẻ. Bé bắt đầu tập "làm quen" với môi trường bên ngoài với nhiều tác nhân gây nhiễm trùng, vì vậy bé rất hay bị nóng sốt, chảy mũi, ho đàm, tiêu chảy... Do bé độ tuổi này thường mắc bệnh nên nguy cơ suy dinh dưỡng vẫn rình rập khi bé bị bệnh biếng ăn, sau bệnh không được ăn bù, bệnh làm tiêu hao năng lượng và dưỡng chất ăn vào.
Quảng cáo
Đây là lúc bé đang tự khẳng định mình, thử xem khả năng của mình có thể làm được gì, không làm được gì... Mẹ sẽ thấy bé trở nên độc lập, bướng bỉnh, thích bắt chước và tham gia vào hầu hết các hoạt động của người lớn. Bé sẽ trở nên khó bảo nếu mẹ cứ ép bé ăn cái mà mẹ muốn chứ không phải cái bé muốn mặc dù ý muốn của bé là vô lý, vì đó chỉ vì bé muốn làm ngược lại ý kiến của mẹ, muốn thử xem phản ứng của mẹ, muốn mọi người quan tâm đến mình hơn. Đó là chưa kể đến việc mẹ có thêm một em bé nhỏ hơn, cả nhà cứ tập trung lo cho em bé mới mà quên đi "ông vua con" làm bé hờn giận và không chịu ăn uống.
Những bé đã béo phì đến tuổi này lại càng có nguy cơ tăng cân nhanh do bé đã biết tự lựa chọn thức ăn khoái khẩu như thịt mỡ, món chiên, bánh kem, coca cola… hoặc yêu cầu món ăn cho mẹ nấu, bé có thể tự động đi lấy thức ăn trong tủ lạnh… Bé cũng có thể ngồi chơi đồ chơi lắp ráp một chỗ hoặc xem phim hoạt hình cả ngày.
Lúc này việc ăn uống của bé đã gần giống như người lớn, tức là bé đã có thể tham gia cả 3 bữa ăn chính của gia đình. Mẹ chỉ cần lưu ý cho bé nhận đủ 4 nhóm thực phẩm trong các bữa ăn chính. Bên cạnh đó, bé vẫn cần ít nhất 3 cữ sữa với khoảng 200ml mỗi cữ để đạt chiều cao tốt nhất và bổ sung thêm chất đạm, vitamin và khoáng chất cho các hoạt động của bé.
Quảng cáo
Nếu bé tăng cân chậm, mẹ có thể lựa chọn các món nhiều năng lượng, các món béo, ngọt cho bé dùng thường xuyên, thêm 1-2 muỗng cà phê dầu ăn [dầu đậu nành, dầu mè tinh luyện] vào chén canh hay cơm của bé. Chọn loại sữa tươi hay sữa bột béo nguyên kem để cung cấp đủ năng lượng cho bé.
Nếu bé tăng cân nhanh, mẹ nên chú ý hơn đến những thức ăn dự trữ trong tủ lạnh, hạn chế trữ nhiều chocolate, bánh kẹo, nước ngọt… Giảm ăn béo, ngọt và tăng lượng rau, củ, trái cây hơn. Nên duy trì sữa để giúp bé tiếp tục phát triển chiều cao. Đối với trẻ béo phì, mẹ có thể bắt đầu tập cho trẻ ăn dặm thêm sữa không béo [sữa gầy, sữa tách bơ] và không đường.
Mẹ hãy cho phép bé lựa chọn thực phẩm trong sự hướng dẫn của mình. Ví dụ nếu mẹ bảo “con hãy ăn cái này đi” thì bé sẽ không ăn nhưng nếu mẹ hỏi “con muốn ăn cái này hay cái kia?” thì bé sẽ chọn ăn một trong hai, vì bé thích mình tự chủ hơn. Mẹ hãy gắng làm bạn với bé, hiểu và không ép bé. Một lưu ý quan trọng cho các bậc cha mẹ là nên cho bé đi ngủ sớm khoảng 9-9h30 tối vì bé sẽ tăng được chiều cao tốt hơn trong bé ngủ từ 11-12h đêm.
Bác sĩ Thủy đưa ra lời khuyên, nếu trong bữa ăn hôm nay bé không thích loại thức ăn nào đó, không ăn hết một chén cơm như mọi khi mà chỉ ăn được nửa chén cơm rồi từ chối thì mẹ đừng ép buộc bé, hãy thử cho bé ăn bù thêm một ít bánh ngọt hay kem, chè, trái cây hay nửa ly sữa nữa sẽ dễ dàng hơn mà vẫn đủ dinh dưỡng.
Điều cần lưu ý là trong mỗi chén cháo, chén cơm của bé đều cần có đủ 4 nhóm thực phẩm với 2-3 muỗng vun chất đạm băm nhuyễn [thịt, cá, tôm, cua, trứng, đậu hũ, gan, huyết, óc heo…], 2 muỗng rau lá hoặc củ băm nhuyễn [rau muống, rau dền, bí đỏ, cà rốt...], 1-2 muỗng dầu ăn.
Thực đơn mẫu gợi ý
| Thời gian | Chế độ ăn |
| 7h | Một 1 chén hủ tíu có nước béo, thịt heo lát, rau xà lách xắt nhỏ và ½ ly sữa đậu nành. |
| 9h30 | 1 ly sữa 100ml |
| 12h | /3 chén cơm với cá thu sốt cà chua, canh rau muốn nấu tôm tươi xắt nhuyễn, 1 trái chuối |
| 15h30 | 1 chén đậu hũ đường và ¼ trái táo |
| 18h30 | 2/3 chén cơm với đậu hũ kho thịt, súp khoai tây, cà rốt, củ dền. |
| 20h-21h | 1-2 ly sữa 200ml. |
Lê Phương
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng, quyết định tới sự phát triển thể chất cũng như trí tuệ của trẻ. Vậy liệu mẹ có biết chế độ dinh dưỡng hợp lý cho trẻ 3 tuổi?
Nhu cầu dinh dưỡng của trẻ 3 tuổi
3 tuổi là thời kỳ vàng trong quá trình phát triển của bé bởi giai đoạn này, các tế bào thần kinh của não bộ phát triển với tốc độ cực nhanh.
Nếu ở giai đoạn 1 tuổi, não bộ của trẻ chỉ bằng 70% người trưởng thành thì đến 3 tuổi, bé đã đạt đến 85%.
Trẻ 3 tuổi cần có một chế độ ăn uống đa dạng
Do vậy, lúc này bé có tốc độ tăng trưởng về thể chất rất lớn nên cần có một chế độ ăn đa dạng, đầy đủ dinh dưỡng để đáp ứng nhu cầu cơ thể cũng như để tránh tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ. Tuy nhiên, vì bao tử của bé còn khá non nớt, hệ tiêu hóa hoạt động vẫn kém, nên chỉ hấp thụ được một lượng thức ăn nhỏ thôi. Vì vậy, thay vì cho con ăn quá nhiều trong một lần, mẹ nên chia nhỏ ra nhiều bữa nhé.
Bên cạnh đó, mẹ cũng cần lưu ý, mặc dù bé ở độ tuổi này thường không có khái niệm về số lượng hay thực phẩm dinh dưỡng gì cả, bé chỉ ăn khi cảm thấy đói. Thế nhưng, nếu mẹ cho con ăn các món ăn có nhiều đường, muối hay tinh bột, bé sẽ ăn rất nhiều, thậm chí nhiều hơn so với nhu cầu của mình đấy.
Thực đơn dinh dưỡng cho trẻ 3 tuổi gồm những gì?
Như các mẹ cũng đã biết, ở giai đoạn này, các bé bắt đầu biết chạy và hoạt động rất nhiều. Chính vì thế, nhu cầu dinh dưỡng của các bé lúc này rất cao, do vậy, việc nên lên kế hoạch cho chế độ dinh dưỡng của các bé là rất cần thiết.
Mẹ cần lên kế hoạch cho chế độ dinh dưỡng hợp lý cho bé
Theo lời khuyên của các chuyên gia dinh dưỡng thì mẹ cần duy trì cho trẻ ăn 5 bữa/ngày. Trong đó, bé sẽ ăn 3 bữa chính là sáng, trưa, tối và 2 bữa phụ vào giữa buổi sáng và lúc xế chiều.
Ngoài ra, mẹ cũng cần lưu ý, thực đơn cho bé 3 tuổi nên đảm bảo cung cấp các nhóm thực phẩm như sau:
+ Khoảng 150 – 200g gạo tẻ, tuy nhiên, mẹ có thể giảm bớt gạo đi nếu đã nấu bún, mì, phở cho bé
+ Khoảng 150 – 200g thực phẩm giàu chất đạm như thịt, cá, tôm, mẹ chia thành 4 bữa, mỗi bữa 40g.
+ Khoảng 40g dầu mỡ, chia 4 bữa, mỗi bữa 10g = 2 thìa cà phê
+ Khoảng 150g - 200g rau xanh
+ Khoảng 200g quả chín
+ Khoảng 400 – 500ml sữa
Đây là lượng dinh dưỡng mà các mẹ nên cho các bé ăn. Trong đó:
- Tinh bột: 6 phần/ngày tương đương với 3 chén cơm/ngày
- Trái cây và rau xanh: 4-5 phần trong ngày [1 phần rau xanh/trái cây= ½ chén rau luộc; 1 trái chuối, 3/4 ly nước cam; 2 nhánh bông cải xanh]
- Chất đạm: 3 phần/ngày [1 phần đạm = 1/2 quả trứng + 50g thịt, cá, tôm; 1/4 chén đậu nấu chín; 4 thìa bơ đậu phộng]
- Sữa: 4-5 phần/ngày [1 phần sữa [100ml]= 1/2ly sữa hoặc 1 hộp sữa chua, 1 miếng phô mai 15g]
Ở giai đoạn 3 tuổi, trẻ đã biết ăn theo bữa như người lớn và có thể tự đưa ra yêu cầu về các món ăn. Có điều, mẹ nên chuẩn bị thức ăn thêm cho bé, ví dụ như thịt nhưng cần phải ninh nhừ hoặc băm nhỏ, cá cần gỡ sạch xương, rau cần thái nhỏ và nấu mềm hơn.
Đồng thời, mẹ cũng nên duy trì cho trẻ uống đủ lượng sữa trong ngày. Nếu bé đã đi nhà trẻ, mẹ cần lưu ý bữa ăn sáng cho trẻ, bởi có thể bé chưa quen với chế độ ăn uống và sinh hoạt ở trường…
Tham khảo các bài viết
Trẻ cần rất nhiều rất nhiều năng lượng để phát triển chiều cao cũng như hệ thống não bộ. Theo đó, chế độ dinh dưỡng cho bé 3 tuổi cần được cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng như: vitamin, protein, canxi,... để bé có thể phát triển toàn diện, hạn chế các nguy cơ mắc bệnh còi xương và suy dinh dưỡng.
Dinh dưỡng cho bé 3 tuổi sẽ có nhiều thay đổi. Lúc này, nhu cầu năng lượng theo khuyến nghị là khoảng 1,000 - 1,400 calo/ngày. Mức dao động này sẽ tùy thuộc vào trọng lượng và mức độ hoạt động thể chất [hầu hết các hoạt động trong ngày]. Lượng thực phẩm cho bé yêu cầu đủ các thành phần từ các nhóm thực phẩm nhằm đáp ứng cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể. Ngoài việc lựa chọn đủ thực phẩm từ mỗi nhóm thực phẩm, trẻ cần thêm 3 - 4 muỗng cà phê dầu lành mạch chẳng hạn như bơ thực vật hay dầu canola.
2.1. Sữa và các sản phẩm từ sữa cho bé 3 tuổi
Sữa là loại thực phẩm giàu canxi và vitamin. Ngoài ra, nó cũng cung cấp đầy đủ chất béo và cholesterol cần thiết để thúc đẩy sự tăng trưởng và phát triển của trẻ. Hơn nữa, sữa đặc biệt có lợi vì nó cung cấp cho trẻ hàm lượng vitamin D đáng kể [nhu cầu vitamin ở trẻ là 400IU/ngày].
Sữa cung cấp tương đối đầy đủ các vi chất cho cơ thể của trẻ
2.2. Nước trái cây
Trẻ nên làm quen với hương vị của nước hơn là nước trái cây. Nước trái cây không phải là xấu, đây còn là một nguồn quan trọng của một số vitamin và chất khoáng thúc đẩy tăng trưởng, bao gồm vitamin C. Hơn nữa, nước trái cây cũng cung cấp thể một số chất dinh dưỡng khác như canxi và vitamin D. Tuy nhiên, uống nước trái cây, ngay cả khi pha loãng có thể khiến trẻ thích vị ngọt. Đồng thời uống nước trái cây khi trẻ còn nhỏ kích thích tiêu thụ “lượng calo lỏng” mà một số chuyên gia cho rằng đây là nguyên nhân gây bệnh béo phì ở trẻ em. Thêm vào đó, uống quá nhiều nước trái cây có thể khiến trẻ bị sâu răng.
2.3. Vitamin
Một số vitamin tổng hợp có thể bổ sung cho bé ở tuổi này. Bởi vì, bé có thể ăn uống thất thường trong một vài ngày hoặc thậm chí vài tuần. Khi đó, trẻ sẽ dễ dàng bị thiếu một số vi chất dinh dưỡng. Bổ sung vi chất cho bé giúp đảm bảo lượng vi chất cần thiết cho trẻ trong trường hợp trẻ ăn uống không đều đặn. Tuy nhiên, cha mẹ chỉ nên bổ sung nhưng không phải khẩu phần ăn thay thế.
Ví dụ, nhiều trẻ không đáp ứng đủ lượng vitamin D theo khuyến nghị hàng ngày, mặc dù cơ thể có thể tạo ra vitamin D bởi sự hấp thụ ánh nắng mặt trời qua da. Để bổ sung vitamin D ngoài sữa có thể sử dụng một số thực phẩm khác cũng có hàm lượng vitamin D cao chẳng hạn: ngũ cốc [40 - 60 IU], nước cam [50IU], trứng [20 -40 IU/người lớn].
Trứng là thực phẩm chứa hàm lượng vitamin D cao
Trẻ ở độ tuổi này cần làm quen với vị mặn tự nhiên từ thực phẩm. Tuy nhiên, đồ ăn chế biến chứa nhiều muối lại là thực phẩm mà trẻ con rất yêu thích như: xúc xích, mì ống, phô mai... Quá nhiều muối natri trong chế độ ăn có thể liên quan huyết áp cao ở người lớn. Các nghiên cứu cho thấy một lượng muối natri thấp hơn trong thời thơ ấu có thể làm giảm nguy cơ huyết áp theo tuổi khi trưởng thành.
Đường tự nhiên luôn có mặt trong các thực phẩm dinh dưỡng bao gồm trái cây, rau và sữa. Tuy nhiên, những thực phẩm chế biến mà có đường chẳng hạn như bánh, kẹo... thì thường chỉ chứa đường, chất béo và hầu như thiếu các chất dinh dưỡng khác. Trẻ có thể bổ sung đường từ các thực phẩm như ăn cơm hạt, ngũ cốc nguyên hạt, sữa chua... Hơn nữa, trẻ nên hạn chế uống nước ngọt hoặc nước ép trái cây, mà thay vào đó là trái cây tươi và rau quả.
- Chấp nhận sở thích mạnh mẽ của bé về thực phẩm. Sở thích của bé sẽ thay đổi theo từng ngày. Ví dụ, bé có thể ăn ngấu nghiến một loại thực phẩm cụ thể, nhưng ngày hôm sau bé không thích ăn loại đó nữa. Hoặc bé có thể ăn một loại thực phẩm trong nhiều ngày liên tiếp. Những hành vi này điển hình ở trẻ 3 tuổi. Ba mẹ hãy tiếp tục cung cấp những thực phẩm có lợi cho sức khỏe của bé.
- Khuyến khích nhưng không ép buộc bé thử thực phẩm mới. Cung cấp một lượng nhỏ thực phẩm mới cho bé có thể nếm thử, cùng với các loại thực phẩm khác mà bé đã thích.
- Cung cấp thức ăn dinh dưỡng trong mỗi bữa ăn.
Trẻ cần được có chế độ dinh dưỡng phù hợp với lứa tuổi của mình
- Cung cấp bữa ăn đơn giản và bổ dưỡng. Bữa ăn nên có các thực phẩm cung cấp protein, ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau và sữa.
- Không nên để trẻ vừa ăn, vừa xem tivi. Quảng cáo trên truyền hình có thể là một thách thức lớn đối với dinh dưỡng của trẻ 3 tuổi. Bởi vì, chúng dễ bị ảnh hưởng bởi những quảng cáo các loại thực phẩm không lành mạnh như ngũ cốc có đường, thức ăn nhanh và đồ ăn ngọt...
Chế độ dinh dưỡng cho bé 3 tuổi rất quan trọng với sự phát triển của trẻ. Ở giai đoạn này, các bậc cha mẹ cần hết sức lưu ý, bởi giai đoạn này chế độ ăn uống cũng có ảnh hưởng nhất định hình thành nên tính cách của bé.
Ngoài ra, trẻ ăn không đúng cách có nguy cơ thiếu các vi khoáng chất gây ra tình trạng biếng ăn, chậm lớn, kém hấp thu,... Nếu nhận thấy các dấu hiệu kể trên, cha mẹ nên bổ sung cho trẻ các sản phẩm hỗ trợ có chứa lysine, các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B giúp đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất ở trẻ. Đồng thời các vitamin thiết yếu này còn hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường khả năng hấp thu dưỡng chất, giúp cải thiện tình trạng biếng ăn, giúp trẻ ăn ngon miệng.
Cha mẹ có thể tìm hiểu thêm:
Các dấu hiệu bé thiếu kẽm
Thiếu vi chất dinh dưỡng và tình trạng không tăng cân ở trẻ
Hãy thường xuyên truy cập website Vinmec.com và cập nhật những thông tin hữu ích để chăm sóc cho bé và cả gia đình nhé.
Nguồn tham khảo: webmd.com, healthychildren.org, nhs.uk
Bố mẹ bình thường, con thấp so với bạn, có phải bị bệnh?
XEM THÊM: