- Tu từ về cú pháp: Lặp cú pháp, liệt kê, chêm xen, câu hỏi tu từ,đảo ngữ, đối, im lặng,Biện pháp tu từSo sánhHiệu quả nghệ thuật (Tác dụng nghệ thuật)Giúp sự vật, sự việc được miêu tả sinh động,cụ thể tác động đến trí tưởng tượng, gợi hìnhdung và cảm xúcCách diễn đạt mang tính hàm súc, cô đọng, giáẨn dụtrị biểu đạt cao, gợi những liên tưởng ý nhị, sâuNhân hóasắc.Làm cho đối tượng hiện ra sinh động, gần gũi,Hoán dụcó tâm trạng và có hồn hơn.Diễn tả sinh động nội dung thông báo và gợiĐiệpnhững liên tưởng ý vị, sâu sắctừ/ngữ/cấu Nhấn mạnh, tô đậm ấn tượng tăng giá trị biểutrúcNói giảmThậm(phóng đại)Câu hỏi tu từĐảo ngữĐốiIm lặng ()Liệt kêcẳmLàm giảm nhẹ đi ý đau thương, mất mát nhằmthể hiện sự trân trọngxưng Tô đậm ấn tượng vềBộc lộ cảm xúcNhấn mạnh, gây ấn tượng vềTạo sự cân đốiTạo điểm nhấn, gợi sự lắng đọng cảm xúcDiễn tả cụ thể, toàn điện Ví dụ 1: Chỉ ra biện pháp tu từ chính được sử dụng trong đoạn thơsau và nêu hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ đó:Của ong bướm này đây tuần tháng mật;Này đây hoa của đồng nội xanh rì;Này đây lá của cành tơ phơ phất;Của yến anh này đây khúc tình si; (Vộivàng Xuân Diệu)(Trả lời: - Biện pháp tu từ được sử dụng là phép trùng điệp(điệp từ, điệp ngữ, điệp cấu trúc): Củanày đây/ Này đâycủa Hiệu quả nghệ thuật của phép tu từ là nhấn mạnh vẻ đẹptươi non, phơi phới, rạo rực, tình tứ của mùa xuân qua tâm hồnkhát sống, khát yêu, khát khao giao cảm mãnh liệt của nhân vậttrữ tình).Ví dụ 2: Xác định biện pháp tu từ chủ yếu được sử dụng trongdòng thơ in đậm và nêu hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ ấy.Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăngThấy một mặt trời trong lăng rất đỏ (Viếng lăngBác - Viễn Phương)( Trả lời: Biện pháp tu từ được sử dụng trong dòng thơ inđậm là ẩn dụ - mặt trời (trong lăng) chỉ Bác Hồ. Tác dụng: Ca ngợicông ơn Bác Hồ đã soi đường chỉ lối cho Cách mạng, mang lại cuộcsống ấm no hạnh phúc cho nhân dân. Ca ngợi sự vĩ đại và bất tử của Bác Hồ trong lòng bao thế hệ dân tộc Việt. Cách dùng ẩn dụ làmcho lời thơ hàm súc, trang trọng và giàu sức biểu cảm.)3.2. Các hình thức, phương tiện ngôn ngữ khác:- Từ láy, thành ngữ, từ Hán Việt - Điển tích điển cố,Ví dụ 1: Đọc hai câu thơ sau và trả lời các câu hỏi:Công danh nam tử còn vương nợLuống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu(Tỏ lòng /Thuậthoài - Phạm Ngũ Lão)Trong hai câu thơ trên, tác giả đã sử dụng điển tích nào? Giảithích ngắn gọn về điển tích ấy.(Trả lời: - Tác già sử dụng điển tích: Vũ hầu. Vũ hầu tức Gia CátLượng, người thời Tam Quốc, có nhiều công lao giúp Lưu Bị khôiphục nhà Hán, được phong tước Vũ Lượng hầu (thường gọi tắt là Vũhầu).Ví dụ 2: Bà lão cúi đầu nín lặng. Bà lão hiểu rồi. Lòng người mẹnghèo khổ ấy còn hiểu ra biết bao nhiêu cơ sự, vừa ai oán vừa xótthương cho số kiếp đứa con mình. Chao ôi, người ta dựng vợ gảchồng cho con là lúc trong nhà ăn nên làm nổi, những mong sinhcon đẻ cái mở mặt sau này. Còn mình thì... Trong kẽ mắt kèm nhèmcủa bà rủ xuống hai dòng nước mắt... Biết rằng chúng nó có nuôi nổi nhau sống qua được cơn đói khát này không?(Trích Vợnhặt - Kim Lân)Chỉ ra những thành ngữ dân gian được sử dụng trong đoạn vănvà nêu hiệu quả nghệ thuật của chúng..(Trả lời: - Các thành ngữ dân gian được sử dụng trong đoạnvăn: dựng vợ gả chồng, sinh con đẻ cái, ăn nên làm nổi. Hiệu quảnghệ thuật của việc sử dụng các thành ngữ: các thành ngữ dân gianquen thuộc trong lời ăn tiếng nói nhân dân được sử dụng một cáchsáng tạo, qua đó lời kể của người kể hòa vào với dòng suy nghĩ củanhân vật bà cụ Tứ; suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật trở nên thật gầngũi, được thể hiện rất tự nhiên; nỗi lòng, tâm trạng cùa người mẹthương con thật được diễn tả thật chân thực).Ví dụ 3:Bát ngát sóng kình muôn dặm,Thướt tha đuôi trĩ một màu.Nước trời: một sắc, phong cảnh: ba thu,Bờ lau san sát, bến lách đìu hiu.Hãy nêu tác dụng của các từ bát ngát, thướt tha trongviệc vẽ ra bức tranh sông nước Bạch Đằng giang.( Trả lời: Các từ láy bát ngát và thướt tha" giàu tính gợihình có tác dụng vẽ ra bức tranh thiên nhiên sông nước Bạch Đằngthật hùng vĩ và thơ mộng)Ví dụ 4: Cho đoạn văn sau: Tràn trề trên mặt bàn, chạm cả vào cành quất Lí cố tình để sátvào mâm cỗ cho bàn ăn thêm đẹp, thêm sang, là la liệt bát đĩa ngồnngộn các món ăn. Ngoài các món thường thấy ở cỗ Tết như gà luộc,giò, chả, nem, măng hầm chân giò, miến nấu lòng gà, xúp lơ xàothịt bò - món nào cũng mang dấu ấn tài hoa của người chế biến là các món khác thường như gà quay ướp húng lìu, vịt tần hạt sen,chả chìa, mọc, vây(Trích Mùa lá rụng trong vườn Ma Văn Kháng) Đoạn văn sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Tác dụng củabiện pháp nghệ thuật đó trong đoạn văn?(Trả lời: - Trong đoạn văn, tác giả có sử dụng biện pháp liệt kê:gà luộc, giò, chả, nem, măng hầm chân giò, miến nấu lònggà, xúp lơ xào thịt bò-Tác dụng: Biện pháp liệt kê giúp cho nhà văn miêu tả sinhđộng mâm cỗ Tết vốn tràn trề, ngồn ngộn những của ngon vật lạ)Ví dụ 5: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:Còn xa lắm mới đến cái thác dưới. Nhưng đã thấy tiếngnước réo gần mãi lại, réo to mãi lên. Tiếng nước thác nghe như làoán trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như là khiêu khích, giọnggằn mà chế nhạo. Thế rồi nó rống lên như tiếng một ngàn con trâumộng đang lồng lộn giữa rừng vầu, rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa, rừng lửa cùng gầm thét với đàn trâu da cháy bùngbùng. Tới cái thác rồi. Ngoặt khúc sông lượn, thấy sóng bọt đãtrắng xoá cả chân trời đá. Đá ở đây từ ngàn năm vẫn mai phục hếttrong lòng sông, hình như mỗi lần có chiếc thuyền nào xuất hiện ởquãng ầm ầm mà quạnh hiu này, mỗi lần có chiếc nào nhô vàođường ngoặt sông là một số hòn bèn nhổm cả dậy để vồ lấy thuyền.Mặt hòn đá nào trông cũng ngỗ ngược, hòn nào cũng nhăn nhúmméo mó hơn cả cái mặt nước chỗ này.( Trích Tuỳ bút Người lái Sông ĐàNguyễn Tuân). * Trong đoạn văn trên, Nguyễn Tuân sử dụng nhiều biệnpháp tu từ về từ. Xác định biểu hiện các phép tu từ đó và nêu tácdụng của hình thức nghệ thuật này.( Trả lời: Trong đoạn văn trên, Nguyễn Tuân sử dụng nhiều biệnpháp tu từ về từ. Đó là :- So sánh : thác nghe như là oán trách gì, rồi lại như là van xin,rồi lại như là khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo..- Nhân hoá: oán trách , van xin, khiêu khích, giọng gằn mà chếnhạo.., rống lên , mai phục ,nhổm cả dậy ,ngỗ ngược, hòn nào cũngnhăn nhúm méo mó - Tác dụng của hình thức nghệ thuật này là : gợi hình ảnh consông Đà hùng vĩ, dữ dội. Không còn là con sông bình thường, Sông Đà như có linh hồn, đầy tâm địa, nham hiểm. Qua đó, ta thấy đượcphong cách nghệ thuật độc đáo của Nguyễn Tuân. )4. Yêu cầu nhận diện các phương thức trần thuật- Lời trực tiếp: Trần thuật từ ngôi thứ nhất do nhân vật tự kể chuyện(Tôi)Ví dụ: "Lão đàn ông lập tức trở nên hùng hổ, mặt đỏ gay, lãorút trong người ra một chiếc thắt lưng của lính ngụy ngày xưa, cóvẻ như những điều phải nói với nhau họ đã nói hết, chẳng nói chẳngrằng lão trút cơn giận như lửa cháy bằng cách dùng chiếc thắt lưngquật tới tấp vào lưng người đàn bà, lão vừa đánh vừa thở hồng hộc,hai hàm răng nghiến ken két, cứ mối nhát quất xuống lão lại nguyềnrủa bằng cái giọng rên rỉ đau đớn : Mày chết đi cho ông nhờ.Chúng mày chết hết đi cho ông nhờ !Người đàn bà với một vẻ cam chịu đầy nhẫn nhục, không hềkêu một tiếng, không chống trả, cũng không tìm cách chạy trốn.Tất cả mọi việc xảy đến khiến tôi kinh ngạc đến mức, trongmấy phút đầu, tôi cứ đứng há mồm ra mà nhìn. Thế rồi chẳng biếttừ bao giờ, tôi đã vứt chiếc máy ảnh xuống đất chạy nhào tới."- Lời kể gián tiếp: Trần thuật từ ngôi thứ ba người kể chuyện giấumặt. Ví dụ: "Một người tù cổ đeo gông, chân vướng xiềng, đangdậm tô nét chữ trên tấm lụa trắng tinh căng phẳng trên mảnh ván.Người tù viết xong một chữ, viên quản ngục lại vội khúm núm cấtnhững đồng tiền kẽm đánh dấu ô chữ đặt trên phiến lụa óng. Và cáithầy thơ lại gầy gò, thì run run bưng chậu mực. Thay bút con, đềxong lạc khoản, ông Huấn Cao thở dài, buồn bã đỡ viên quan ngụcđứng thẳng người dậy và đĩnh đạc bảo:- Ở đây lẫn lộn. Ta khuyên thầy Quản nên thay chốn ở đi. Chỗnày không phải là nơi để treo một bức lụa trắng trẻo với những nétchữ vuông vắn tươi tắn nó nói lên những cái hoài bão tung hoànhcủa một đời con người. Thoi mực, thầy mua ở đâu tốt và thơm quá.Thầy có thấy mùi thơm ở chậu mực bốc lên không?...Tôi bảo thựcđấy: thầy Quản nên tìm về nhà quê mà ở đã, thầy hãy thoát khỏi cáinghề này đi đã, rồi hãy nghĩ đến chuyện chơi chữ. Ở đây, khó giữthiên lương cho lành vững và rồi cũng đến nhem nhuốc mất cái đờilương thiện đi.Lửa đóm cháy rừng rực, lửa rụng xuống nền đất ẩm phònggiam, tàn lửa tắt nghe xèo xèo. Ba người nhìn bức châm, rồi lạinhìn nhau. Ngục quan cảm động, vái người tù một vái, chắp tay nóimột câu mà dòng nước mắt rỉ vào kẽ miệng làm cho nghẹn ngào:"Kẻ mê muội này xin bái lĩnh".