Tiến sĩ Anthony Komaroff, Trường Y Harvard trả lời:
Chào bạn, tôi cũng được nhận nhiều lá thư với những câu hỏi như của bạn. Những lá thư đó cũng miêu tả về hiện tượng bốc hỏa. Có một độc giả đã nhớ lại lúc cô ấy đang lái xe với bố mẹ vào một đêm mùa đông rét buốt. Đột nhiên cô ấy thấy nóng bừng, cô đã phải tắt lò sưởi trong xe và thò đầu ra ngoài cửa sổ. Hoặc một độc giả khác đã quyết định ngồi trong phòng tắm nửa giờ vì bị bốc hỏa.
Trong những trường hợp bị nóng bừng, bốc hỏa, bạn nên mặc quần áo càng thoáng càng tốt để cơ thể có thể tỏa nhiệt được tốt nhất. Có những người sống chung với hiện tượng này trong suốt hơn 30 năm, từ khi 54 tuổi cho đến khi 89 tuổi. Một nghiên cứu từ Thụy Điển cho thấy có 9% phụ nữ 72 tuổi vẫn bị làm phiền bởi những cơn bốc hỏa này. Một nghiên cứu khác của Mỹ cho thấy, 20% phụ nữ sau khi mãn kinh vẫn còn có hiện tượng nóng bừng.
Về phương pháp điều trị, theo tôi, liệu pháp hormone thay thế là lựa chọn tốt nhất trong 10 năm đầu tiên sau thời kỳ mãn kinh. Bổ sung hormone để ngăn chặn những rối loạn do sụt giảm estrogen gây ra, chị em phụ nữ trung niên nên quan tâm đến những thay đổi của cơ thể, bù đắp lượng nội tiết tố cơ thể thiếu hụt giúp giảm thiểu những khó chịu của thời kỳ mãn kinh. Nhưng sau đó, liệu pháp hormone thay thế sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Thay thì dùng hormone thay thế từ thuốc Tây, bạn có thể bổ sung hormone estrogen tự nhiên từ các loại thực phẩm hoặc các sản phẩm thực phẩm chức năng, vừa hiệu quả lại an toàn.
Ngọc Hoa H+ [Theo Askdoctork]
Theo ThS.BS Nguyễn Thị Thanh Tâm bác sĩ Trung tâm Sản Phụ khoa [Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM], bỗng nhiên có luồng khí nóng từ phần trên cơ thể bốc lên cổ, mặt rồi tỏa khắp người, thân nhiệt tăng, tim đập nhanh, sau đó là vã mồ hôi lạnh chính là những biểu hiện đặc trưng của một cơn bốc hỏa.
Sự trồi sụt của các nội tiết tố estrogen, progesterone và testosterone tác động tới vùng dưới đồi của não – nơi chịu trách nhiệm kiểm soát thân nhiệt. Khi vùng dưới đồi rối loạn, nhìn nhận sai lệch nhiệt độ cơ thể sẽ truyền tín hiệu cho toàn thân giải phóng nhiệt làm tim bơm máu nhanh hơn, mạch máu dưới da giãn nở để lưu thông máu nhiều hơn, tuyến mồ hôi hoạt động mạnh nhằm làm mát cơ thể. Sau khi vã mồ hôi, da mất nhiệt gây ớn lạnh, người mệt lả, lo âu…
Cơn bốc hỏa có thể xảy ra vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày, làm xáo trộn sinh hoạt, công việc của phụ nữ. Đặc biệt, bốc hỏa thường xuất hiện vào ban đêm khiến phụ nữ thức giấc giữa chừng, rất khó ngủ lại. Bác sĩ Thanh Tâm thông tin, theo một nghiên cứu, tỷ lệ xuất hiện các triệu chứng mất ngủ mãn tính tăng theo mức độ nặng của các cơn bốc hỏa. Có tới hơn 80% ở phụ nữ tiền mãn kinh và phụ nữ mãn kinh có cơn bốc hỏa. Tình trạng suy giảm nội tiết tố dẫn đến những cơn bốc hỏa, đổ mồ hôi, mất ngủ giai đoạn tiền mãn kinh – mãn kinh cũng gây hệ lụy đến sức khỏe tổng thể của người phụ nữ. Tình trạng làm gia tăng nguy cơ tim mạch, khiến tình trạng xương xấu đi nhanh chóng, đối mặt nguy cơ loãng xương, gãy xương hông, mật độ xương ở cổ, cột sống thấp hơn.
Chứng bốc hỏa còn gây xáo trộn nhịp sinh học khiến cơ thể mệt mỏi, tâm lý ức chế, dễ bị kích động, cáu gắt, thậm chí trầm cảm.
Cách “hạ hỏa” hiệu quả cho phụ nữ tiền mãn kinh
Theo bác sĩ Nguyễn Thị Thanh Tâm, phụ nữ có thể tự kiểm soát các cơn bốc hỏa bằng cách thực hiện liệu pháp hơi thở. Mỗi nhịp thở ra, vào khoảng 10 giây, duy trì việc này 2 lần mỗi ngày, mỗi lần 15 phút sẽ mang lại hiệu quả khả quan.
Kết hợp với các phương pháp thư giãn như thiền, yoga, sẽ làm giảm hoạt động của hệ thần kinh giao cảm vốn bị tăng hoạt hóa bởi sự tăng giảm thất thường của bộ ba nội tiết tố. Việc thực hiện các bài tập nhẹ nhàng, vừa sức sẽ giúp nâng cao hiệu quả hạn chế cơn bốc hỏa tiền mãn kinh.
Có một điều ít người chú ý là việc đốt cháy thức ăn để tiêu hóa cũng tạo ra nhiệt lượng, “ngọn lửa” càng lớn khi cơ thể phải tiêu thụ cùng lúc một lượng thức ăn lớn. Để giảm thiểu điều này, cần chia nhỏ bữa ăn ra nhiều buổi thay vì tập trung vào các buổi cố định thông thường.
Ngoài ra, bạn cũng cần lưu ý:
- Bỏ thuốc lá: Phụ nữ hút thuốc thường làm tăng chứng bốc hỏa trong người.
- Giảm cân: Theo nghiên cứu, những người phụ nữ béo phì, có chỉ số khối cơ thể cao [BMI] thường xuất hiện cơn nóng bừng nhiều hơn những người gầy hoặc cân đối.
- Giữ bình tĩnh: Hãy rèn luyện cho mình một thái độ điềm tĩnh nhất có thể trước các sự việc, giảm stress bằng cách tập yoga, thiền, hít thở như hướng dẫn bên trên hoặc thư giãn bằng các biện pháp khác như tinh dầu, thảo dược cũng góp phần làm cho tinh thần thư thái.
- Đảm bảo môi trường trong lành, thoải mái: có thể áp dụng một số cách như uống nước mát, mở quạt hoặc cửa sổ cho không khí thông thoáng, nới lỏng hoặc thay quần áo mỏng khi cảm nhận cơn bốc hỏa sắp xảy ra.
- Những đồ ăn có tính nóng cũng có thể làm các cơn bốc hỏa thêm trầm trọng như thức uống có caffeine, rượu, đồ ăn cay, nóng. Nên hạn chế trong thực đơn hằng ngày.
Tìm đến sự tư vấn của bác sĩ, thay đổi thói quen sinh hoạt, lựa chọn những phương pháp khoa học là cách giúp cải thiện hiệu quả tình trạng bốc hỏa tiền mãn kinh – mãn kinh. Ảnh: BVĐK Tâm Anh.
Trước đây, liệu pháp hormone thay thế được sử dụng phổ biến để khắc phục các biến động giai đoạn tiền mãn kinh – mãn kinh, bao gồm chứng bốc hỏa. Tuy nhiên, bổ sung estrogen đơn lẻ kéo dài có thể làm tăng nguy cơ về huyết khối, tim mạch…
Gần đây, nhiều nghiên cứu mới được thực hiện và đã tìm ra giải pháp tối ưu cho các triệu chứng tiền mãn kinh – mãn kinh nói chung và bốc hỏa nói riêng là làm cho hệ trục não bộ – tuyến yên – buồng trứng tăng cường. Các nhà khoa học Mỹ đã phát hiện loại thảo dược chuyên biệt dành cho hệ trục là Lepidium Meyenii với thành phần dinh dưỡng đa dạng và nhiều sterol quý có khả năng tác động tích cực lên hệ trục, giúp khôi phục ổn định nồng độ các nội tiết tố trong cơ thể, giải quyết từ gốc chứng bốc hỏa. Đồng thời, thảo dược này còn giúp khắc phục những trục trặc thời kỳ tiền mãn kinh – mãn kinh, giúp người phụ nữ duy trì sức khỏe, sắc đẹp và đời sống sinh lý viên mãn.
Nghiên cứu được Tạp chí Nội khoa Mỹ – JAMA công bố cho thấy, có đến 80% phụ nữ mãn kinh từng trải qua cơn bốc hỏa. Thông thường, thực trạng chỉ kéo dài trong vài năm nhưng vẫn có trường hợp các cơn bốc hỏa có thể tiếp tục kéo dài tới 14 năm. Cơn bốc hỏa xuất hiện ở tuổi càng trẻ thì càng có khả năng bị kéo dài lâu hơn.
Bốc hỏa là một cảm giác nóng dữ dội, không phải do các nguồn bên ngoài gây ra. Cơn nóng bừng có thể xuất hiện đột ngột hoặc bạn có thể cảm thấy chúng đang bùng phát, triệu chứng thường gặp của bốc hỏa:
- Ngứa ran trong ngón tay
- Tim đập nhanh hơn bình thường
- Làn da bỗng nhiên ấm lên
- Mặt đỏ bừng
- Đổ mồ hôi, đặc biệt là ở phần trên cơ thể
Các cơn bốc hỏa thường xảy ra đột ngột, nhưng thời gian của mỗi cơn bốc hoả sẽ khác nhau. Một số cơn bốc hỏa sẽ qua đi sau vài giây, trong khi cơn bốc hỏa kéo dài có thể kéo dài hơn 10 phút. Trung bình, cơn bốc hỏa kéo dài khoảng bốn phút. Tần suất các cơn bốc hỏa cũng khác nhau. Một số phụ nữ trải qua một vài cơn bốc hỏa mỗi tuần, trong khi những người khác có thể có vài cơn bốc hoả trong vòng một ngày. Có một loạt các phương pháp điều trị và thay đổi lối sống có thể giúp làm giảm các triệu chứng và tần suất bốc hỏa của bạn.
Nguyên nhân gây ra cơn bốc hỏa?
Không rõ chính xác nguyên nhân gây ra các cơn bốc hỏa. Nhiều nghiên cứu đang cố gắng tìm hiểu nguyên nhân gây bốc hoả. Có bằng chứng rõ ràng cho thấy những cơn bốc hỏa là do sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể. Mối liên hệ của chúng với các vấn đề sức khỏe khác, chẳng hạn như bệnh tiểu đường, cũng đang được nghiên cứu. Béo phì và hội chứng chuyển hóa được cho là nguyên nhân làm tăng tỷ lệ bốc hỏa. Một số phụ nữ hầu như không nhận thấy những cơn bốc hỏa hoặc coi chúng là một sự khó chịu nhỏ. Đối với những người khác, cường độ có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của họ theo cách khá tiêu cực.
Các yếu tố kích thích cơn bốc hỏa của mỗi phụ nữ có thể khác nhau một chút, nhưng một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:
- Uống rượu
- Tiêu thụ các sản phẩm có caffeine
- Ăn thức ăn cay
- Ở trong một căn phòng nóng
- Cảm thấy căng thẳng hoặc lo lắng
- Mặc quần áo chật
- Hút thuốc hoặc tiếp xúc với khói thuốc lá
- Cúi xuống
Bạn có thể muốn bắt đầu viết nhật ký về các triệu chứng của mình. Viết ra những gì bạn đang làm, ăn, uống, cảm giác hoặc mặc khi mỗi cơn bốc hỏa bắt đầu. Sau vài tuần, bạn có thể bắt đầu thấy một mô hình có thể giúp bạn tránh các tác nhân gây bệnh cụ thể.
Bạn có thể giảm tần suất các cơn bốc hỏa nếu bạn tìm ra các yếu tố gây ra và tránh chúng. Mặc dù điều này sẽ không ngăn chặn hoàn toàn các cơn bốc hỏa nhưng bạn có thể nhận thấy rằng bạn ít gặp các triệu chứng hơn. Không có phương pháp điều trị nào được đảm bảo để ngăn ngừa các cơn bốc hỏa, nhưng có những lựa chọn có thể giúp bạn kiểm soát các triệu chứng của mình. Mục tiêu điều trị thường là làm giảm mức độ nghiêm trọng và tần suất của các cơn bốc hỏa. Bạn có thể cân nhắc thay đổi lối sống, liệu pháp thay thế hormone, thuốc theo toa hoặc liệu pháp thay thế. Trao đổi với bác sĩ có thể giúp bạn quyết định cách tiếp cận tốt nhất để giúp ngăn ngừa cơn bốc hỏa.
Các phương pháp làm giảm triệu chứng bốc hỏa
Một số phụ nữ có thể kiểm soát cơn bốc hỏa của họ bằng một số công cụ hoặc kỹ thuật đơn giản. Dưới đây là một số cách đơn giản để tìm sự giải tỏa:
- Mặc nhiều lớp, kể cả trong những ngày lạnh giá nhất, vì vậy bạn có thể điều chỉnh quần áo của mình cho phù hợp với cảm giác của mình
- Nhấm nháp nước đá khi bắt đầu bốc hỏa
- Mặc quần áo ngủ bằng cotton và sử dụng khăn trải giường bằng vải cotton
- Giữ một túi lạnh trên bàn cạnh giường của bạn
Nhiều phụ nữ đang chuyển sang sử dụng các sản phẩm tự nhiên để giúp kiểm soát cơn bốc hỏa và đổ mồ hôi ban đêm. Nếu bạn dùng các sản phẩm tự nhiên hoặc thực phẩm chức năng, điều quan trọng là bạn phải đề cập vấn đề này với bác sĩ và dược sĩ bất cứ khi nào bạn thảo luận về sức khỏe và thuốc của mình. Một số sản phẩm có thể ảnh hưởng đến thuốc không kê đơn và thuốc kê đơn.
Các loại thảo mộc và tinh dầu
Mặc dù các nghiên cứu không chứng minh được hiệu quả của chúng trong việc giảm các cơn bốc hỏa, nhưng một số phụ nữ nhận thấy các sản phẩm thảo dược nhất định hữu ích. Bao gồm các:
- Black cohosh [Actaea racemosa, Cimicifuga racemosa]. Không dùng thuốc này nếu bạn bị rối loạn gan.
- Cỏ ba lá đỏ [Trifolium pratense]. Loại thảo mộc này có thể làm tăng nguy cơ chảy máu.
- Đương quy [Angelica sinensis]. Loại thảo mộc này tương tác với warfarin làm loãng máu [Coumadin].
- Dầu hoa anh thảo [Oenothera biennis]. Tinh dầu này có thể ảnh hưởng đến thuốc làm loãng máu và một số loại thuốc điều trị tâm thần.
- Đậu nành. Chất bổ sung này có thể gây đau bụng nhẹ, táo bón và tiêu chảy. Phụ nữ có tiền sử ung thư liên quan đến estrogen trong gia đình có thể không muốn dùng đậu nành.
Kiểm tra với bác sĩ của bạn trước khi dùng bất kỳ sản phẩm nào trong số này. Các loại thảo mộc có thể can thiệp vào thuốc và làm trầm trọng thêm các rối loạn, ngoài những gì được liệt kê ở đây. Các sản phẩm thảo dược không được FDA giám sát về chất lượng và độ tinh khiết.
Liệu pháp thay thế hormone [HRT]
Sự phổ biến của liệu pháp hormon đã giảm dần và suy yếu trong những năm qua. Điều trị bằng nội tiết tố tổng hợp có thể là một lựa chọn cho một số phụ nữ có các cơn bốc hỏa làm suy nhược và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của họ.
Bổ sung estrogen giúp cân bằng lượng estrogen trong cơ thể của bạn, làm giảm tỷ lệ và mức độ nghiêm trọng của các cơn bốc hỏa và đổ mồ hôi ban đêm. Estrogen thường được dùng cùng với progestin để giảm nguy cơ phát triển ung thư nội mạc tử cung. Nó có thể được dùng bằng viên thuốc, qua kem hoặc gel bôi âm đạo, hoặc miếng dán. Bác sĩ có thể giúp bạn đưa ra quyết định nếu bạn phù hợp với việc sử dụng liệu pháp hormone. Nhiều phụ nữ sẽ không thể dùng hormone và bác sĩ của bạn sẽ lấy tiền sử bệnh đầy đủ để đưa ra quyết định.
Phương pháp điều trị không sử dụng hormone
Các loại thuốc khác đã được chứng minh có thể giúp những phụ nữ khó kiểm soát cơn bốc hỏa và đổ mồ hôi ban đêm. Mặc dù chúng không được phát triển trực tiếp cho mục đích này, nhưng một số phụ nữ thấy chúng hiệu quả. Làm việc với bác sĩ của bạn để chọn xem những loại thuốc này có thể phù hợp với bạn và tình trạng của bạn hay không. Gabapentin và pregabalin, thường được dùng để giảm đau hoặc co giật do dây thần kinh, giúp giảm đau cho một số phụ nữ. Thuốc chống trầm cảm venlafaxine [Effexor], fluoxetine [Prozac] và paroxetine [Paxil] cũng đã được chứng minh là có hiệu quả trong điều trị cơn bốc hỏa.
Cũng như không có hai phụ nữ nào giống nhau, cách cơ thể của họ sẽ phản ứng với việc điều trị chứng bốc hỏa cũng không giống nhau. Nếu một phương pháp dường như không hiệu quả với bạn, phương pháp khác có thể. Nói chuyện với bác sĩ của bạn nếu không có công cụ quản lý cơn bốc hỏa phổ biến nào hữu ích.
Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Nguyên nhân của chứng bốc hỏa không do mãn kinh