Các nguyên tắc thiết kế công trình văn hóa năm 2024

Theo đó, thiết kế kiến trúc là việc lập phương án kiến trúc, thể hiện ý tưởng kiến trúc, giải pháp kỹ thuật về kiến trúc trong hồ sơ thiết kế quy hoạch, xây dựng, thiết kế nội thất, ngoại thất và kiến trúc cảnh quan.

Thiết kế kiến trúc là gì? Bản sắc văn hóa dân tộc trong kiến trúc gồm những gì?

Bản sắc văn hóa dân tộc trong kiến trúc gồm những gì?

Căn cứ theo Điều 5 Luật Kiến trúc 2019 quy định như sau:

Bản sắc văn hóa dân tộc trong kiến trúc

1. Bản sắc văn hóa dân tộc trong kiến trúc gồm đặc điểm, tính chất tiêu biểu, dấu ấn đặc trưng về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, văn hóa, nghệ thuật; thuần phong mỹ tục của các dân tộc; kỹ thuật xây dựng và vật liệu xây dựng, được thể hiện trong công trình kiến trúc, tạo nên phong cách riêng của kiến trúc Việt Nam.

2. Căn cứ đặc điểm, tính chất tiêu biểu về văn hóa dân tộc của địa phương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm tổ chức nghiên cứu, khảo sát, đánh giá và quy định nội dung yêu cầu về bản sắc văn hóa dân tộc trong quy chế quản lý kiến trúc phù hợp với địa bàn quản lý.

3. Cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm bảo vệ, giữ gìn và phát huy giá trị bản sắc văn hóa dân tộc trong kiến trúc.

Theo đó, bản sắc văn hóa dân tộc trong kiến trúc gồm:

- Đặc điểm, tính chất tiêu biểu, dấu ấn đặc trưng về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, văn hóa, nghệ thuật;

- Thuần phong mỹ tục của các dân tộc; kỹ thuật xây dựng và vật liệu xây dựng, được thể hiện trong công trình kiến trúc, tạo nên phong cách riêng của kiến trúc Việt Nam.

Các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động kiến trúc là gì?

Căn cứ theo quy định tại Điều 9 Luật Kiến trúc 2019 quy định:

Các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động kiến trúc

1. Cản trở hoạt động quản lý kiến trúc và hành nghề kiến trúc.

2. Lợi dụng hành nghề kiến trúc gây ảnh hưởng xấu đến quốc phòng, an ninh quốc gia, lợi ích quốc gia, lợi ích dân tộc, trật tự xã hội, môi trường sống, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

3. Đưa hối lộ, nhận hối lộ, thực hiện hành vi móc nối, trung gian trái pháp luật trong hoạt động kiến trúc.

4. Tiết lộ tài liệu thuộc danh mục bí mật nhà nước; tiết lộ thông tin kinh doanh do khách hàng cung cấp, trừ trường hợp được khách hàng đồng ý bằng văn bản hoặc pháp luật có quy định khác.

5. Xây dựng công trình kiến trúc không đúng với thiết kế kiến trúc đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt hoặc giấy phép xây dựng.

6. Xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trong hoạt động kiến trúc.

7. Cung cấp tài liệu, số liệu giả hoặc sai sự thật; lập hồ sơ thiết kế kiến trúc và xây dựng không phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.

8. Gian lận trong việc sát hạch, cấp, sử dụng chứng chỉ hành nghề kiến trúc.

9. Lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn hoặc thiếu trách nhiệm trong quản lý kiến trúc.

có nêu rõ 09 hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động kiến trúc bao gồm:

- Cản trở hoạt động quản lý kiến trúc và hành nghề kiến trúc.

- Lợi dụng hành nghề kiến trúc gây ảnh hưởng xấu đến quốc phòng, an ninh quốc gia, lợi ích quốc gia, lợi ích dân tộc, trật tự xã hội, môi trường sống, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

- Đưa hối lộ, nhận hối lộ, thực hiện hành vi móc nối, trung gian trái pháp luật trong hoạt động kiến trúc.

- Tiết lộ tài liệu thuộc danh mục bí mật nhà nước; tiết lộ thông tin kinh doanh do khách hàng cung cấp, trừ trường hợp được khách hàng đồng ý bằng văn bản hoặc pháp luật có quy định khác.

- Xây dựng công trình kiến trúc không đúng với thiết kế kiến trúc đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt hoặc giấy phép xây dựng.

- Xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trong hoạt động kiến trúc.

- Cung cấp tài liệu, số liệu giả hoặc sai sự thật; lập hồ sơ thiết kế kiến trúc và xây dựng không phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.

Công trình và không gian công cộng là yếu tố then chốt quyết định cảm nhận của người dân mỗi khi nhận xét về một khu vực nào đó. Thiết kế các công trình công cộng thông minh đem lại những lợi ích bền vững cho khu vực, từ kinh tế, xã hội, giáo dục đến cả sự gắn kết của cộng đồng.

Để làm được điều này, các nhà quy hoạch và chính quyền cần đảm bảo những nguyên tắc thiết kế không gian chủ chốt. Chúng là gì? Hãy cùng MekongSport làm rõ trong bài viết dưới đây:

1. Xen kẽ các công trình công cộng đa dạng trong một khu vực

Khi quy hoạch, cần ưu tiên tạo ra các không gian công cộng kết hợp nhiều loại hoạt động khác nhau. Các nhà thầu có thể sắp xếp khu dân cư xen lẫn văn phòng, các quán cà phê xen lẫn khu tập thể dục ngoài trời, nhà văn hóa, công viên, vườn hoa, quảng trường, sân chơi trẻ em… Việc này sẽ giúp củng cố an ninh công cộng bằng cách luôn thu hút nhiều người, hạn chế các khu vực vắng vẻ (nơi phù hợp cho tội phạm ẩn náu)

Việc sắp xếp các công trình cần đảm bảo thu hút người dân tới lui vào tất cả các địa điểm ban ngày, như quán ăn vào buổi sáng, các quầy bar giải trí vào ban đêm. Như vậy mới có thể đảm bảo cho khu vực luôn đông đúc và an toàn vào tất cả các khung giờ.

→ Các nhóm công trình công cộng trong phát triển đô thị

2. Chú trọng đến các yếu tố mặt tiền của không gian công cộng

Các đô thị cần có thiết kế hài hòa giữa các tòa nhà, vỉa hè và đường phố để tăng cường tính an toàn và mỹ quan. Các con đường với mặt tiền hài hòa chắc chắn sẽ thu hút người qua lại nhiều hơn. Chính những khu vực vỉa hè, đường phố ảnh hưởng đến độ yêu thích, cách nhìn nhận của người dân cũng như du khách về mỗi khu vực.

Đoạn này nói về vai trò quan trọng của không gian công cộng trong việc tạo ra một môi trường xã hội tích cực và năng động cho đô thị. Các con đường rộng rãi, quảng trường, công viên, vỉa hè, đường dành cho xe đạp và đồ nội thất đô thị dễ tiếp cận giúp kích thích sự tương tác giữa cộng đồng và môi trường xung quanh.

Điều này tạo ra một cách sử dụng tích cực của không gian công cộng và tăng cường sự sống động của đô thị. Bên cạnh việc tập trung vào các khu đô thị đông đúc, cũng quan trọng là phải quan tâm đến các khu vực ngoại ô, đảm bảo rằng cả cư dân không sống ở trung tâm thành phố cũng có được các không gian công cộng chất lượng.

Có thể bạn quan tâm:

• Các dự án không gian công cộng tiêu biểu
• Vì sao nên lắp đặt các dụng cụ tập thể thao ngoài trời

3. Chú trọng các công trình mở để kết nối người dân

Cần có nhiều không gian công cộng tích cực, cởi mở và năng động để phát triển lối sống đô thị văn minh. Các con đường rộng rãi, quảng trường, công viên, vỉa hè, đường dành cho xe đạp là những yếu tố chính giúp kích thích sự tương tác cộng đồng, gắn kết giữa con người và thiên nhiên. Người dân sẽ sử dụng không gian sống tối đa và hữu ích, đóng góp vào sự bền vững và văn minh đô thị.

Cũng phải nói thêm, không chỉ cư dân khu vực đô thị, người dân ở ngoại ô, vùng ven cũng cần được tiếp cận và sử dụng các không gian công cộng chất lượng. Có rất nhiều công trình công cộng mở với ngân sách phù hợp cho cả khu vực ngoại ô lẫn thành thị, điển hình như khu vui chơi trẻ em, khu tập thể dục thể thao ngoài trời,…

4. Đảm bảo kích thước và mật độ công trình dễ chịu, vừa phải

Xây dựng các đô thị và công trình công cộng quy mô lớn, mật độ cao có thể gây ra những ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Theo nhiều khảo sát thực địa, người ta thường có xu hướng đi vội vã, nhanh chóng lướt qua những khu vực quy mô, rộng lớn.

Ngược lại, ở những không gian công cộng vừa phải, con người có xu hướng bước đi chậm rãi, yên bình hơn. Khi sinh hoạt trong những công trình với thiết kế vừa tầm, thoáng đãng, con người có cảm giác được kết nối, họ cảm thấy mình cũng là một yếu tố quan trọng của không gian xung quanh. Vì vậy, tâm lý cũng như hoạt động của họ cũng bình ổn và thoải mái hơn.

5. Đảm bảo hệ thống ánh sáng đầy đủ cho không gian công cộng

Ánh sáng đô thị là một yếu tố quan trọng trong việc sử dụng không gian công cộng trong mọi thời điểm. Chúng cũng nâng cao an ninh – an toàn đô thị. Hệ thống ánh sáng hợp lý giúp chiếu sáng tất cả các khu vực và đường phố, giảm thiểu tai nạn và tội phạm.

Ngoài ra, hệ thống chiếu sáng đầy đủ sẽ tạo ra một môi trường thú vị và sống động của không gian đô thị. Các điểm sáng giúp nổi bật các đặc điểm kiến trúc, cây cối và cảnh quan, tạo ra những góc nhìn đẹp mắt và ấn tượng cho không gian công cộng. Ánh sáng mềm mại và ấm áp còn có thể tạo ra một bầu không khí thân thiện và mời gọi, khuyến khích mọi người tương tác và giao lưu với nhau.

Tất nhiên, cần cân nhắc lắp đặt hệ thống chiếu sáng vừa đủ, tránh tình trạng ô nhiễm ánh sáng về đêm.

6. Khuyến khích phát triển kinh tế địa phương

Các không gian công cộng cần đảm bảo khuyến khích phát triển kinh tế địa phương qua nhiều yếu tố.

Trước tiên, các khu vực không gian công cộng cần được thiết kế để dễ dàng tiếp cận từ nhiều hướng và bằng nhiều phương tiện khác nhau, từ đường bộ đến giao thông công cộng và không gian cho xe đạp. Điều này giúp tăng cơ hội giao thương và tương tác giữa người dân và doanh nghiệp.

Ngoài ra, cần có nhiều địa điểm để giao lưu – cọ xát giữa doanh nghiệp và khách hàng, ví dụ như không gian làm việc chia sẻ (coworking spaces), khu vực tổ chức sự kiện và triển lãm, quảng trường, các khu vực đi bộ, khu tập thể dục, thể thao ngoài trời,…

7. Nhấn mạnh bản sắc địa phương cho không gian công cộng trong đô thị

Khi lên kế hoạch cho không gian công cộng, chúng ta cần phải cân nhắc đến các yếu tố văn hóa và xã hội đặc thù của khu vực để tạo ra một môi trường thú vị và hấp dẫn. Nhà thầu cần chú trọng xây dựng nhiều khu vực sinh hoạt như nhà văn hóa, khu triển lãm, phòng trưng bày để thể hiện bản sắc vùng miền đến du khách và duy trì, phát huy bản sắc khu vực.

Ngoài ra, thay vì chỉ tập trung vào các chuỗi cửa hàng lớn hoặc doanh nghiệp quy mô lớn, việc hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ giúp tạo ra một môi trường kinh doanh đa dạng và phong phú. Những doanh nghiệp này không chỉ mang lại các sản phẩm và dịch vụ độc đáo mà còn tạo ra một không gian giao thoa văn hóa và xã hội đầy sức sống, góp phần tôn vinh các giá trị địa phương.

8. Thiết kế đường phố hoàn chỉnh (Complete Street)

Nguyên tắc Complete Streets nhấn mạnh vào khả năng lưu thông đa phương tiện trên đường phố. Cụ thể, các đường phố cần được thiết kế an toàn cho việc lưu thông của tất cả các nhóm người sử dụng, bao gồm người đi bộ, người đi xe đạp, tài xế và người dùng phương tiện công cộng.

Một đường phố hoàn chỉnh (Complete Street) bao gồm các yếu tố sau:

• Vỉa hè bảo quản tốt: Vỉa hè rộng rãi, được bảo quản tốt giúp người đi bộ di chuyển một cách dễ dàng và an toàn.
• Hạ tầng cho xe đạp: Hệ thống đường dành riêng cho xe đạp hoặc làn đường được phân chia an toàn giữa xe đạp và xe hơi.
• Nội thất đường phố: Các phần nội thất đường phố như ghế ngồi, bàn, và cây cối không chỉ tạo điều kiện thoải mái cho người sử dụng đường mà còn tạo nên một không gian trải nghiệm đa dạng và thú vị.
• Biển báo và chỉ dẫn: Các biển báo và chỉ dẫn được đặt một cách rõ ràng và dễ hiểu, giúp mọi người dễ dàng điều hướng và lưu thông.
• Chia sẻ không gian: Các khu vực có thể được thiết kế để chia sẻ giữa các loại phương tiện và người đi bộ, tạo ra một môi trường giao thông tràng trình và an toàn.

Theo đó, việc áp dụng nguyên tắc Complete Streets giúp tạo ra các không gian công cộng thân thiện, an toàn và thuận tiện cho mọi người, đồng thời thúc đẩy sự phát triển bền vững và hài hòa cho cả cộng đồng.

9. Đảm bảo không gian xanh

Nguyên tắc Không gian xanh (Green areas) có nghĩa là đô thị phải đảm bảo có nhiều yếu tố tự nhiên, cây cối, vườn tược để người dân sinh hoạt.

Các không gian xanh không chỉ đóng góp vào chất lượng không khí và giúp làm giảm nhiệt độ trong mùa hè, mà còn thu hút mọi người tham gia vào các hoạt động ngoài trời. Việc Xây dựng các không gian công cộng xanh ngày càng quan trọng hơn với các thành phố trở nên ngày càng đông đúc, vì cảnh quan thành thị có thể giúp giảm căng thẳng và cải thiện tinh thần của người dân khá nhiều.

Ngoài ra, cây cối, các loại thực vật và các khu vườn hoa cũng đóng vai trò chiến lược trong việc xử lý nước và duy trì đa dạng sinh học trong thành phố. Các hệ thống xanh giúp hấp thụ nước mưa và giảm nguy cơ ngập lụt, đồng thời cung cấp môi trường sống cho loài động, thực vật, và vi khuẩn, giữ cho hệ sinh thái thành phố cân bằng và bền vững hơn.

10. Khuyến khích người dân tham gia tổ chức không gian công cộng

Sự tham gia của cư dân trong quá trình thiết kế, lập kế hoạch và quản lý các không gian công cộng trong thành phố là không thể phủ nhận được tầm quan trọng của nó. Khi cư dân được đưa vào quá trình ra quyết định về không gian xanh, khu vui chơi, hay các công trình công cộng khác, họ có thể mang lại cái nhìn tổng quan, đa dạng, sáng tạo.

Sự tham gia của cư dân còn đảm bảo rằng các không gian công cộng được thiết kế và sử dụng một cách hiệu quả nhất để phản ánh nhu cầu thực sự của cộng đồng. Điều này không chỉ giúp tạo ra các không gian mà còn giúp tạo ra sự liên kết mạnh mẽ hơn giữa các cư dân và không gian xung quanh họ.

Nếu không có sự tham gia của cư dân, có nguy cơ các không gian công cộng sẽ không phản ánh được bản sắc của cộng đồng, dẫn đến việc không được sử dụng hoặc bảo quản. Do đó, việc đảm bảo sự tham gia của cư dân cũng giúp duy trì công trình lâu dài hơn.

Trên đây là 10 nguyên tắc quan trọng trong việc thiết kế các công trình công cộng trong đô thị. Đảm bảo được các tiêu chí trên đây, khu đô thị sẽ phát triển phồn vinh về mọi mặt, đồng thời trở thành một điểm tựa tinh thần vững chắc của người dân.