“Chở” trong “che chở” nghĩa là gì?
Trong bài “Nên xem “che chở” là từ láy hay từ ghép” [nguvanthcs.wordpreess.com], ThS Lê Bá Miên, Khoa Ngữ văn - ĐHSP 2 - Xuân Hòa - Mê Linh - Vĩnh Phúc cho rằng: “chở” chẳng qua chỉ là sự biến dạng của “che”. Tác giả cho biết:
“Tạp chí Văn học và Tuổi trẻ, số 9 [123] tháng 9-2006 có bài trả lời của nhà giáo Đình Cao cho câu hỏi của em Vũ Ánh Dương về việc xác định kiểu cấu tạo của từ che chở. Sau khi phân tích, câu trả lời đi đến khẳng định: “Vậy có thể kết luận che chở là từ ghép đẳng lập, như đáp án A mà Phòng Giáo dục chọn, chứ không phải từ láy bộ phận như đáp án D mà bạn Ánh Dương chọn. Tuy nhiên, ta cũng không thể bác bỏ ý kiến thứ ba rằng che chở là hình thức trung gian giữa từ ghép đẳng lập và từ láy đôi…”.
ThS Lê Bá Miên cho rằng cách giải thích của nhà giáo Đình Cao không đúng: “Xét về ý nghĩa của các tiếng, “che” có nghĩa “làm cho người ta không còn nhìn thấy được bằng cách dùng một vật ngăn hoặc phủ lên” [Từ điển tiếng Việt, Viện Ngôn ngữ học, 2000] còn “chở” không có nghĩa. Vì theo cơ chế láy, “chở” chẳng qua chỉ là sự biến dạng của “che” do tác động của phương thức láy như đã nói ở trên. Còn như cho rằng “chở” cũng có nghĩa thì đó là nghĩa gì, chứ nghĩa ấy không giống với “chở” trong từ chuyên chở”.
Quả thật, không riêng ThS Lê Bá Miên. “Từ điển từ láy tiếng Việt” [Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên] đã thu thập và giải thích: “CHE CHỞ đgt. Che chở để bảo vệ chống lại sự xâm phạm từ phía khác tới. “Chỉ hiềm có lớp mái hiên quá hẹp, nó không đủ sức che chở mưa nắng, cho khỏi làm lạt màu vàng son.” [Ngô Tất Tố].
Tuy nhiên, chúng tôi lại cho rằng nhà giáo Đình Cao đã đúng. “Che chở” là từ ghép đẳng lập: “che” nghĩa là che chắn, làm cho không bị xâm hại; làm cho lấp đi… [như che mưa; che nắng; che đậy; “Gió chiều nào che chiều ấy”; Màn thưa che mắt thánh…]; “chở” nghĩa là chuyên chở; vận tải, chở đi bằng phương tiện xe cộ, thuyền bè…, nghĩa bóng là nâng đỡ, giúp sức, ví như thành ngữ “Trời che đất chở”.
Nguyên trong “Lễ Ký - Trung Dung” có câu “Thiên chi sở phú, địa chi sở tái”. Về sau, câu này được sử dụng như một thành ngữ dân gian và diễn đạt ngắn gọn thành “Thiên phú địa tái ” [Trời che đất chở].
“Thiên phú địa tái” được Hán điển giảng hai nghĩa: “① trời cao che vạn vật; đất rộng chở muôn loài. Chỉ trời đất rộng lớn, không gì không che chở; ② ví với ân trạch rộng lớn, ca tụng đức chính của đế vương.” - Thiên phú địa tái: ① thượng thiên phú cái trước vạn vật, đại địa thừa tái trứ nhất thiết. Chỉ thiên địa quảng đại, vô sở bất bao. ② tỉ dụ ân trạch quảng bố, dụng lai tụng dương đế vương đức chính. Hán ngữ đại từ điển có cách giảng tương tự.
Bài “Trường ca hành” của Lý Bí [722-789] đời Đường có câu: “Thiên phú ngô, địa tái ngô/Thiên địa sinh ngô hữu ý vô” [Trời che ta, đất chở ta/Trời đất sinh ta hữu ý chăng?]. Bài “Nợ công danh” của Nguyễn Công Trứ [1778-1858] cũng có câu: Thiên phú ngô, địa tái ngô/Thiên địa sinh ngô nguyên hữu ý [Trời che ta, đất chở ta/Trời đất sinh ta nguyên hữu ý].
Mục “chở”, Đại Nam quấc âm tự vị chỉ giảng nghĩa đen: “chất để lên, vận đem đi [thường hiểu về ghe, xe]”, nhưng có ghi nhận:“chở che hoặc che chở: phò trì ủng hộ”; mục “che” giảng: “bao phủ làm cho khuất”, và ghi nhận “che chở: binh vực, ủng hộ; Trời che đất chở: Công ơn Đứng tạo hóa”. Trong Truyện Kiều có câu “Chở che đùm bọc thiếu chi, Trăm năm danh tiết cũng vì đêm nay!”.
Các cuốn từ điển tiếng Việt chúng tôi có trong tay, duy chỉ “Từ điển từ và ngữ Việt Nam” [GS Nguyễn Lân] thu thập nghĩa bóng của “chở” như sau: “chở • đgt. ủng hộ; Bênh vực [ít dùng] Trời che, đất chở [tng]”. Soạn giả cũng dành riêng một mục cho “Trời che đất chở”, và giải thích: “trời che đất chở • ng. ý nói: Việc mình làm tốt thì chẳng sợ thất vọng đâu Anh cứ thẳng thắn làm việc, trời che đất chở có ngại gì”. Tiếc rằng, cách giải thích này không chính xác.
“Che chở” đồng nghĩa với chở che; cùng kiểu cấu trúc đẳng lập và gần nghĩa với “che chắn” [chắn = ngăn lại, không cho xâm lấn, như “Chắn trước rào sau”; Che chắn, giấu giếm khuyết điểm cho nhau].
Như vậy, “che chở” là từ ghép đẳng lập, trong đó cả hai thành tố “che” và “chở” đều có nghĩa từ vựng rõ ràng, có thể đứng độc lập, hoàn toàn đảm bảo nguyên tắc đồng đại.
Hình 1: Chế là gì?
- Nghĩa đầu tiên mà từ “chế” được nhiều người biết tới là “sáng tạo”, “điều chỉnh lại”, “làm lại” dựa theo những cái có sẵn. Ví dụ cụ thể mà ta hay bắt gặp là “nhạc chế” hay còn gọi là “đạo nhạc”. Là chỉnh lại lời hoặc nhạc có sẵn của 1 bài nhạc nào đó. Xu hướng nhạc chế ra đời cũng nhiều và trở thành trào lưu cho nhiều người. Cũng có những loại nhạc chế hay, trong sạch. Song song đó là cũng có những loại nhạc chế không lành mạnh.
- Nghĩa thứ hai của “chế” là từ viết ngắn gọn của từ “pha chế”. Là một hình thức pha chế nước uống hoặc một loại dung dịch hoặc chất nào đó theo một công thức thì gọi là “pha chế”.
- Một nghĩa khác của từ “chế” mà hiện nay đang là một xu hướng được rất nhiều bạn trẻ hay dùng. Từ này có nguồn gốc từ tiếng Hoa. Xuất phát từ các nghệ sĩ, danh hài sử dụng. Từ đó mà các bạn trẻ cảm thấy thích thú mà sử dụng theo. Từ “chế” là một đại từ nhân xưng, thường dùng cho “tôi” đặc biệt là phái nữ [cô, chị, bà, thím, mợ].
- Tuy nhiên, vì quen miệng, và cũng không hiểu rõ cách dùng mà hiện nay mọi người dùng chung từ “chế” cho cả nam và nữ. Nhưng đúng nghĩa thì “chế” là dành riêng cho phụ nữ. Nếu nói riêng dành cho nam giới thì phải dùng từ “Hia” mới đúng. Vì từ “chế” nghe vừa lạ tai, vừa mới mẻ và theo trào lưu từ các danh hài nổi tiếng sử dụng mà các bạn trẻ đã chuyển sang dùng từ này thây cho từ “tôi”, “mình”, hoặc “tui”.
- Một số ví dụ về cách dùng từ “chế”: Chế Hoa, Chế Mai, [hoặc hiểu là chị, cô Hoa, Mai].Ngoài ra, từ chế còn có 1 số nghĩa khác nếu viết đầy đủ như “chế xuất”, “chế tác”, “chế tạo”, “chế nước” [đổ nước, rót nước], “chế tài” [cưỡng chế].
Hình 2: Phân loại nghĩa của Chế là gì?
- Thông dụng nhất hiện nay thì nghĩa thứ ba mà được các bạn trẻ hay dùng, và xuất hiện nhiều trên mạng xã hội hoặc các ứng dụng “chat” [trò chuyện]. Còn khi nhắc tới nghĩa khác thì phải kèm theo ngữ cảnh hoặc từ đầy đủ như đã giải thích ở trên.Trào lưu sử dụng các từ ngữ mới theo lối “xìteen” ngày càng cao.
- Cùng với xu hướng đó là sự “sáng tạo” ra những thuật ngữ mới. Một số từ có ý nghĩa trong sáng tích cực, một số khác lại “tiêu cực” và không tốt. Tuy nhiên, dù là với mục đích và ý nghĩa như thế nào, quan trọng là người dùng nên hiểu về những từ mình đang sử dụng để tránh thắc mắc, gây hiểu nhầm cho người nghe, người đang giao tiếp.
- Thuật ngữ chế có thể là một trong những điển hình mà chúng ta nên biết. Vì theo thống kê chi tiết thì số lượng người không biết cũng tương đối cao. Dưới đây là bài giải thích và phân tích cụ thể có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về thuật ngữ chế là gì và ý nghĩa của nó ra sao.
Hình 3: Chế trên Facebook có nghĩa là gì?
Kết Luận: Thuật ngữ chế có thể là một trong những điển hình mà chúng ta nên biết. Vì theo thống kê chi tiết thì số lượng người không biết cũng tương đối cao. Dưới đây là bài giải thích và phân tích cụ thể có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về thuật ngữ chế là gì và ý nghĩa của nó ra sao.
Trân trọng! Cảm ơn bạn đã luôn theo dõi các bài viết trên Website VietAdsGroup.Vn của công ty chúng tôi!
Quay lại danh mục "Hỏi đáp là gì" Quay lại trang chủ
Gọi CSKH Đặt câu hỏi Báo giá dịch vụ Đặt lịch hẹn
Một vài bài viết cùng chủ đề "chế là gì"
Honey là gì và có nên gọi người yêu là Honey không?
Bài viết tạo bởi: VietAds | Ngày cập nhật: 2022-05-28 17:18:23 | FAQPage[26109] - Audio
Như thế nào thì được gọi là chảnh và sang chảnh?
Bài viết tạo bởi: VietAds | Ngày cập nhật: 2022-05-28 16:53:32 | FAQPage[13409] - Audio
Cute là gì và các bạn nữ như thế nào được gọi là Cute?
Bài viết tạo bởi: VietAds | Ngày cập nhật: 2022-05-28 17:18:34 | FAQPage[10311] - Audio
Pick me boy và Pick me girl là gì và làm sao thành pick me?
Bài viết tạo bởi: VietAds | Ngày cập nhật: 2022-05-28 14:27:53 | FAQPage[9826] - No Audio
Cách phân biệt giữa Positive và Negative là gì?
Bài viết tạo bởi: VietAds | Ngày cập nhật: 2022-05-28 17:27:29 | FAQPage[7170] - No Audio
Kỷ yếu là gì và nguồn gốc của từ kỷ yếu bắt đầu từ đâu?
Bài viết tạo bởi: VietAds | Ngày cập nhật: 2022-05-28 17:43:01 | FAQPage[6853] - No Audio
Nite là gì và những câu chúc ngủ ngon Nite G9 hay nhất?
Bài viết tạo bởi: VietAds | Ngày cập nhật: 2022-05-28 11:55:40 | FAQPage[6197] - Audio
Seo phi là gì và những tư thế Seo phi độc đáo?
Bài viết tạo bởi: VietAds | Ngày cập nhật: 2022-05-28 16:48:52 | FAQPage[5650] - No Audio
Holic là gì và cách sử dụng gốc từ aholic và holic?
Bài viết tạo bởi: VietAds | Ngày cập nhật: 2022-05-28 13:07:47 | FAQPage[5168] - No Audio
Homie là gì và cách nhận biết thế nào là Homie?
Bài viết tạo bởi: VietAds | Ngày cập nhật: 2022-05-28 11:08:31 | FAQPage[4668] - No Audio