Vì sao chính phủ mỹ phải đóng cửa 2019
|
Người Mỹ đang đối mặt với khả năng chính phủ đóng cửa giữa đại dịch khi Tổng thống Donald Trump, tức giận với các thành viên đảng Cộng hòa tại quốc hội, đe dọa không ký phê chuẩn dự luật ngân sách chính phủ kèm gói cứu trợ Covid-19 trị giá 2.300 tỷ USD. Gói chi tiêu này bao gồm gần 900 tỷ USD để cứu trợ người dân gặp khủng hoảng trong Covid-19 và 1.400 tỷ USD chi trả cho các hoạt động của chính phủ đến tháng 9/2021, vì vậy, nếu Trump không ký thông qua, phần lớn chính phủ Mỹ sẽ đóng cửa từ ngày 28/12, khi thỏa thuận cấp ngân sách tạm thời cho chính phủ hết hạn. Nếu đóng cửa chính phủ xảy ra, tình trạng này có thể kéo dài cho đến sau khi Joe Biden tuyên thệ nhậm chức ngày 20/1, vì quốc hội khóa này sẽ mãn nhiệm vào ngày 3/1, tức là họ chỉ còn rất ít thời gian để đạt được thỏa hiệp cho một dự luật ngân sách sửa đổi. Quốc hội khóa sau không có kế hoạch tiến hành hoạt động lập pháp nào cho đến sau ngày nhậm chức của chính quyền mới. Chính quyền Trump chưa cho biết họ sẽ làm gì nếu chính phủ không được tiếp tục cấp ngân sách hoạt động, nhưng những lần đóng cửa trước đó đã khiến hàng chục nghìn nhân viên không thiết yếu bị cho nghỉ và những người khác, bao gồm những người đảm bảo an toàn công cộng, phải làm việc không lương. Nhân viên liên bang biểu tình phản đối chính phủ đóng cửa trước tòa quốc hội ở Washington tháng 1/2019. Ảnh: Reuters. Các khoản trợ cấp thất nghiệp đang được trả cho khoảng 14 triệu người Mỹ thông qua các chương trình khắc phục hậu quả đại dịch sẽ hết hạn vào ngày 26/12. Việc để chương trình kết thúc trong khi gói cứu trợ mới chưa được thông qua sẽ khiến những người bị mất việc làm vì đại dịch mất thu nhập đột ngột. Chính quyền liên bang đã mua 400 triệu liều vaccine Covid-19, đủ tiêm cho 200 triệu người, từ Moderna và Pfizer nhưng họ vẫn cần thêm kinh phí để mua thêm. Họ cũng ký hợp đồng với những công ty sản xuất các loại vaccine khác chưa được cấp phép. Các công ty tư nhân, bao gồm McKesson, UPS và FedEx, đang phân phối vaccine nhưng phải nhờ đến sự hỗ trợ từ nhân viên Bộ Quốc phòng và Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh. Các bang đã nhận được 340 triệu USD từ chính phủ Mỹ để bù đắp chi phí mà họ phải chịu từ việc triển khai vaccine nhưng cho biết họ vẫn phải đối mặt với khoản thiếu hụt khoảng 8 tỷ USD. Việc đóng cửa chính phủ sẽ chặn kế hoạch của quốc hội để giải ngân bù đắp cho khoản thiếu hụt đó. Những lần đóng cửa chính phủ trước đây khiến nhiều nhân viên tại Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), một trong những cơ quan dẫn đầu ứng phó với Covid-19, phải nghỉ không lương. Một chương trình của CDC để theo dõi các đợt bùng phát cúm đã bị dừng trong thời gian chính phủ đóng cửa năm 2013. Tuy nhiên, trong đợt đóng cửa kéo dài 35 ngày vào cuối năm 2018 và đầu năm 2019, chính phủ vẫn để chương trình tiếp tục hoạt động, tuyên bố rằng "phản ứng tức thì đối với các đợt bùng phát dịch bệnh khẩn cấp" sẽ tiếp tục. Bộ Quốc phòng tiếp tục hoạt động nhưng trong giai đoạn chính phủ đóng cửa, Mỹ không thể gửi séc tiền lương cho quân nhân và nhân viên dân sự. Quân nhân tại ngũ được coi là nhân viên thiết yếu nhưng một số nhân viên dân sự và nhà thầu phải nghỉ không lương. Cục Điều tra Liên bang (FBI) và các cơ quan hành pháp khác vẫn tiếp tục hoạt động. Tuy nhiên, Hiệp hội Đặc vụ FBI cho biết việc chính phủ đóng cửa khiến công việc của các nhân viên FBI trở nên khó khăn hơn vì họ không thể trả tiền cho những người cung cấp thông tin. Hầu hết tòa án liên bang vẫn mở vì họ có đủ tiền để duy trì hoạt động. Các công viên quốc gia và đài tưởng niệm phần lớn vẫn mở cửa trong lần đóng cửa năm 2018, mặc dù một số nơi, như Hội trường Độc lập tại Philadelphi, phải dừng hoạt động. Các công viên khác vẫn mở cửa với số lượng nhân viên hạn chế, dẫn đến những lời phàn nàn về rác thải tràn ngập, nhà vệ sinh không sạch và du khách cắm trại tại nơi không được phép. Các nhà quản lý thị trường buộc phải cho nhân viên nghỉ trong đợt đóng cửa gần đây nhất, nhưng Ủy ban Giao dịch và Chứng khoán đã giữ đủ số nhân viên cần thiết để theo dõi thị trường và "ứng phó với tình huống khẩn cấp". Trong khi đó, việc chuyển phát thư vẫn tiếp tục như bình thường vì Bưu điện Mỹ không cần đến ngân sách liên bang để duy trì hoạt động hàng ngày. Các nhân viên của Cơ quan Quản lý An ninh Vận tải, những người kiểm tra hành khách tại các sân bay, tiếp tục làm việc. Kiểm soát viên không lưu, những người được chính phủ coi là nhân viên thiết yếu, cũng vậy. Lần chính phủ Mỹ đóng cửa năm 2018-2019 đã khiến nhiều kiểm soát viên không lưu nghỉ việc, làm tăng nguy cơ nhiều chuyến bay đến và rời New York bị hủy, buộc Trump và quốc hội phải nỗ lực để đạt được thỏa hiệp về ngân sách liên bang, giúp mở cửa chính phủ trở lại. Phương Vũ (Theo Reuters)
31 ngày là thời gian mà Chính phủ Mỹ đã phải đóng cửa một phần tính đến thời điểm hiện nay và vẫn chưa có dấu hiệu sớm chấm dứt. Giai đoạn bế tắc kéo dài nhất trong lịch sử giữa chính quyền và cơ quan lập pháp Mỹ đang ảnh hưởng tới hàng trăm nghìn công chức, viên chức. Thực tế này phản ánh sự cứng rắn của Tổng thống Mỹ Donald Trump cùng sự kiên quyết đối đầu của phe Dân chủ. Việc không bên nào chịu “xuống nước” đã đẩy nhiều chương trình chính phủ quan trọng trước các nguy cơ lớn, làm xáo trộn đời sống hàng ngày của người dân và gây ra những hệ lụy không nhỏ đối với nền kinh tế đầu tàu thế giới.
Một tháng kể từ khi 1/4 số cơ quan chính phủ Mỹ phải đóng cửa do hết ngân sách hoạt động, Tổng thống Trump đã có động thái đáng chú ý khi đề xuất sẽ bảo vệ tạm thời cho khoảng 1 triệu người nhập cư để đổi lấy khoản ngân sách 5,7 tỷ USD cho việc xây dựng hàng rào dọc biên giới Mỹ-Mexico. Tuy nhiên, như mọi lần, đề xuất mà Phó Tổng thống Mike Pence cùng nhiều nghị sỹ đảng Cộng hòa khác cho rằng là một “thỏa hiệp có thiện ý” này đã bị nghị sỹ hàng đầu của đảng Dân chủ, Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi, kiên quyết bác bỏ. Phe Dân chủ xem nhượng bộ của Tổng thống Trump là không thỏa đáng khi việc miễn trừ cho người di cư theo diện DACA (Đạo luật Tạm hoãn thi hành trục xuất những người đến Mỹ khi còn nhỏ) chỉ là tạm thời, trong khi bức tường biên giới có thể tồn tại vĩnh viễn. Một lý do nữa khiến các nhà lập pháp Dân chủ không chấp nhận đề xuất này là do DACA vốn đã có “chiếc ô” pháp lý của các tòa án Mỹ. Tuy nhiên, nguyên nhân sâu xa nhất đó là các nghị sỹ Dân chủ muốn Tổng thống Trump mở cửa trở lại chính phủ trước khi các cuộc đàm phán về vấn đề di cư bắt đầu. Bức tường ngăn cách giữa Mexico và “miền đất hứa” Mỹ được cho là có thể giúp ngăn chặn 144.000 người nhập cư từ Trung Mỹ vào Mỹ và tăng thu nhập của lao động tay nghề thấp thêm 58 cent/năm, trong khi mỗi người dân Mỹ sẽ chỉ phải bỏ ra 15 USD để xây bức tường này. Tuy nhiên, nếu so với những thiệt hại, thì những mối lợi kể trên không thấm vào đâu. Theo các nghị sỹ Dân chủ, bức tường dọc biên giới Mỹ-Mexico sẽ gây tổn hại lớn cho nền kinh tế, khiến thu nhập của những lao động có tay nghề cao giảm 7,6 USD/năm và Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) giảm hơn 4 tỷ USD/năm. Phe Dân chủ cho rằng thay vì dùng hàng tỷ USD để xây bức tường này, Mỹ nên tăng cường triển khai công nghệ và bổ sung nhân viên an ninh ở khu vực biên giới để ngăn chặn tình trạng nhập cư bất hợp pháp.
Có thể thấy, khả năng phá vỡ thế bế tắc giữa Nhà Trắng và Quốc hội Mỹ ở thì hiện tại là khá xa vời khi ông chủ Nhà Trắng một mực muốn gắn khoản tiền 5,7 tỷ USD trong bất kỳ dự luật ngân sách liên bang nào, trong khi phe Dân chủ đến nay vẫn tỏ quan điểm cứng rắn. Tuy nhiên, trong nội bộ Đồi Capitol, các nhà lập pháp dường như mong muốn nhanh chóng đạt được một giải pháp nhằm tháo gỡ vấn đề. Hạ viện Mỹ ngày 25/1 tới sẽ bỏ phiếu thông qua một dự luật cấp 1 tỷ USD cho các hoạt động đảm bảo an ninh biên giới tại các cửa khẩu, áp dụng công nghệ hiện đại để quét an ninh các xe nghi vận chuyển ma túy và bổ sung 75 thẩm phán phụ trách vấn đề nhập cư. Trong khi đó, Thượng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát cũng đang đệ trình một dự luật ngân sách bao gồm khoản kinh phí xây bức tường cùng việc bổ sung 7,3 tỷ USD cho hoạt động tăng cường tuần tra biên giới và cải thiện các cơ sở tạm giam người nhập cư bất hợp pháp. Theo giới phân tích, một kịch bản có khả năng xảy ra là Thượng viện Mỹ cuối cùng sẽ thông qua dự luật ngân sách của Hạ viện nhằm chấm dứt thế bế tắc hiện nay. Lý do là bởi ngay cả khi Tổng thống Trump không ký ban hành dự luật này, văn kiện nhận được sự phê chuẩn của cả 2 viện Quốc hội sẽ nghiễm nhiên trở thành luật sau 10 ngày. Trong trường hợp Tổng thống Trump dùng quyền phủ quyết để bác bỏ dự luật này, Quốc hội vẫn có thể đảo ngược tình thế nếu đạt được 2/3 số phiếu ủng hộ ở cả hai viện. Trong khi dư luận chờ đợi những động thái thỏa hiệp giữa Nhà Trắng và Quốc hội Mỹ, tình trạng chính phủ đóng cửa một đã ảnh hưởng tới 1/4 cơ quan liên bang với khoảng 800.000 nhân viên phải nghỉ việc hoặc làm việc không lương.
Cuộc sống của người dân Mỹ đã bị đảo lộn khi nhiều người đã phải dùng đến tiền tiết kiệm, bán bớt tài sản, thậm chí cầu cứu sự giúp đỡ của các nhà hảo tâm. Hơn 1.500 tài khoản đã được thiết lập trên trang web gây quỹ cộng đồng GoFundMe để tìm kiếm nguồn tài chính giúp họ trả tiền thuê nhà hoặc mua thức ăn và quần áo cho con cái. Việc đóng cửa một phần chính phủ đã chặn ngân sách cấp cho 9 bộ cùng hàng chục cơ quan, trong đó có Bộ An ninh nội địa, Bộ Tư pháp, Bộ Thương mại, Bộ Nông nghiệp Mỹ, và Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA). Sân bay quốc tế tại thành phố Miami của Mỹ đã buộc phải đóng của một trong những nhà ga chính trong 3 ngày do thiếu nhân viên an ninh. Hiệp hội Kiểm soát không lưu quốc gia đã khởi kiện Chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump, với cáo buộc đã ngừng trả lương hợp pháp cho các nhân viên.
Hàng trăm nhân viên liên bang Mỹ xếp hàng nhận cơm từ thiện. Cơ sở hạ tầng công nghệ ở Mỹ cũng rơi vào tình trạng rối loạn mà biểu hiện cụ thể nhất là hành khách thường xuyên bị nhỡ chuyến nếu sử dụng dịch vụ đặt xe trực tuyến Uber, hay World Magnetic Model (WMM) – “đồng hồ” đo từ trường Trái Đất cũng không được cập nhật thông tin theo đúng hạn vào ngày 22/1 sau lần cập nhật gần đây nhất vào năm 2015. WMM có ý nghĩa đặc biệt quan trọng bởi các số liệu cập nhật này góp phần củng cố tính chính xác của các hệ thống lái tàu trên biển hoặc hệ thống bản đồ của Google Maps trên điện thoại thông minh. Các chuyên gia đánh giá tình trạng rối loạn này đang ngày càng nghiêm trọng. Tác động của tình trạng chính phủ đóng cửa một phần cũng ảnh hưởng không nhỏ hoạt động nghiên cứu khoa học, đồng thời khiến việc tiếp cận các thông tin dữ liệu của chính phủ cũng bị hạn chế. Nhiều học sinh, sinh viên gặp khó khăn trong việc tìm kiếm tài liệu viết các bài luận và luận văn. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu cũng gặp rào cản khi tiếp cận dữ liệu và cơ sở hạ tầng, trong khi các dự án nghiên cứu cũng bị đình trệ hoặc gián đoạn, đẩy số phận của các dự án nghiên cứu mới rơi vào tình trạng bấp bênh.
Trên lĩnh vực kinh tế, thiệt hại từ việc 1/4 cơ quan chính phủ Mỹ không được cấp ngân sách hoạt động ước tính lên tới 6 tỷ USD, còn lớn hơn khoản tiền mà Tổng thống Trump yêu cầu phải có trong ngân sách liên bang để xây bức tường biên giới Mỹ-Mexico. Hầu hết các nhà kinh tế dự báo rằng tốc độ tăng trưởng GDP của Mỹ trong quý đầu năm 2019 sẽ sụt giảm. Các nghiên cứu chỉ ra ra rằng cứ mỗi tuần một phần chính phủ đóng cửa, tốc độ tăng trưởng của cả quý sẽ giảm từ 0,05-0,1%. Điều này đồng nghĩa với việc tốc độ tăng trưởng GDP của cả quý 1 sẽ giảm từ 0,1-0,2%. Dựa vào các nghiên cứu trên, nhà kinh tế học Daniel Silver của tổ chức tài chính JPMorgan đã hạ dự báo tăng trưởng GDP của Mỹ quý đầu tiên năm 2019 từ 2,25% xuống còn 2%. Theo dự báo của Bloomberg, hàng nghìn doanh nghiệp ký kết các hợp đồng với chính phủ liên bang có thể bị thiệt hại tới 200 triệu USD/ngày. Có thể thấy, trong khi số phận của chính phủ Mỹ vẫn đang bị kẹt trong “bức tường chính trị,” người dân, các doanh nghiệp và chung quy lại là cả guồng máy kinh tế Mỹ đã “thấm đòn” từ những tác động của tình trạng bế tắc này. Giới chuyên gia cảnh báo những hệ lụy mà người dân Mỹ cũng như bản thân nền kinh tế đầu tàu thế giới đang phải gánh chịu sẽ ngày càng nghiêm trọng hơn nếu Chính phủ Mỹ vẫn tiếp tục “đóng băng” một phần. Thậm chí, đây có thể là khởi điểm cho một cuộc khủng hoảng khó dự đoán một khi phe Dân chủ tận dụng quyền hạn tại Hạ viện một cách thái quá và Tổng thống tiếp tục giữ quan điểm cứng rắn./. |
